Owczarek niemiecki – opis i charakterystyka rasy, wygląd, charakter i zdrowie

Owczarek niemiecki to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych ras psów na świecie, znana ze swojej wszechstronności, inteligencji i niezachwianej lojalności. Ta rasa od dziesięcioleci zdobywa serca miłośników czworonogów, służąc nie tylko jako doskonały pies rodzinny, ale również jako niezastąpiony pracownik w policji, wojsku, służbach ratowniczych i wielu innych dziedzinach wymagających specjalistycznego szkolenia. Charakterystyczna sylwetka, szpiczaste uszy i pewny, majestatyczny sposób poruszania się sprawiają, że owczarka niemieckiego trudno pomylić z jakimkolwiek innym psem. Za tym imponującym wyglądem kryje się jednak zwierzę o złożonych potrzebach, które wymaga odpowiedzialnego i zaangażowanego opiekuna, gotowego poświęcić czas na szkolenie, socjalizację i zapewnienie odpowiedniej aktywności fizycznej. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej tej fascynującej rasie, omawiając jej historię, charakterystykę, potrzeby zdrowotne oraz wymagania związane z opieką, aby każdy przyszły właściciel mógł świadomie podjąć decyzję o wprowadzeniu owczarka niemieckiego do swojego domu.

Historia i pochodzenie rasy

Początki owczarka niemieckiego sięgają końca XIX wieku, kiedy to w Niemczech rozpoczęto systematyczną hodowlę psów pasterskich. Przodkami tej rasy były krótkowłose psy gospodarskie, które przez wieki towarzyszyły pasterzom przy wypasie owiec i strzegły zagród. W średniowieczu psy te nazywano hovawartami, choć nie były one jeszcze psami rasowymi w dzisiejszym rozumieniu tego pojęcia.

Prawdziwy przełom w historii rasy nastąpił w 1899 roku, gdy kapitan Max von Stephanitz założył Verein für Deutsche Schäferhunde (Towarzystwo Owczarka Niemieckiego) i wpisał do ksiąg hodowlanych pierwszego oficjalnego przedstawiciela rasy – psa o imieniu Horand von Grafrath. Von Stephanitz zauważył tego psa na wielkiej wystawie hodowlanej w Karlsruhe i był pod takim wrażeniem jego budowy, charakteru i inteligencji, że postanowił poświęcić życie rozwojowi tej rasy. Horand był psem w typie pierwotnym, silnym, wytrzymałym i sprężystym, z piękną głową i charakterem, który łączył posłuszeństwo z pasją do pracy.

Rozwój industrializacji w Europie pod koniec XIX wieku doprowadził do upadku hodowli owiec, co mogło oznaczać koniec dla psów pasterskich. Jednak von Stephanitz i grupa entuzjastów zdecydowali się ocalić tę cenną rasę, dostrzegając jej potencjał jako psa służbowego. Wzrost przestępczości w rozwijających się miastach stworzył zapotrzebowanie na inteligentnego, silnego i posłusznego psa, który mógłby wspierać policję i wojsko. Owczarki niemieckie idealnie wpasowały się w te wymagania.

Podczas I i II wojny światowej owczarki niemieckie służyły po obu stronach konfliktu jako psy meldunkowe, sanitarne i patrolowe. Po klęsce III Rzeszy w 1945 roku, ze względu na negatywne skojarzenia z Niemcami, rasę przez ponad 30 lat nazywano owczarkiem alzackim. Dopiero w 1977 roku przywrócono jej pierwotną nazwę. Do Polski owczarki niemieckie trafiły przed II wojną światową, a właściwa hodowla w naszym kraju rozpoczęła się w latach 60. ubiegłego wieku.

Wygląd i budowa ciała

Owczarek niemiecki to pies średniej do dużej wielkości o silnej, harmonijnej i umięśnionej budowie ciała. Sylwetka wpisuje się w prostokąt, a charakterystyczną cechą rasy jest lekko opadająca linia grzbietu i mocny zad. Wysokość w kłębie u samców wynosi od 60 do 65 cm, podczas gdy u suk oscyluje między 55 a 60 cm. Waga dorosłego samca mieści się w przedziale od 30 do 40 kg, natomiast suczki ważą od 22 do 32 kg.

Głowa owczarka niemieckiego ma kształt klina, jest proporcjonalna do wielkości ciała i zakończona prostą, mocną i długą kufą. Grzbiet nosa jest prosty, a trufa nosowa zawsze czarna. Oczy mają migdałowaty kształt, są lekko skośnie osadzone i nie wyłupiaste, o ciemnobrązowej barwie dostosowanej do umaszczenia. Ich wyraz jest ciepły, inteligentny i czujny. Uszy są średniej wielkości, stojące, spiczaste i skierowane do przodu, co nadaje psu wygląd pełen uwagi i gotowości do działania. Uzębienie powinno być pełne, składające się z 42 zębów – 20 w szczęce górnej i 22 w żuchwie.

Kończyny owczarka niemieckiego są idealnie równoległe, umięśnione i proste, co umożliwia mu sprawny i pewny chód. Łapy są zwarte i zaokrąglone, z ciemnymi pazurkami. Ogon jest długi, obficie owłosiony i zwykle opada w spoczynku, sięgając co najmniej do stawu skokowego.

Odmiany sierści

W 2008 roku Międzynarodowa Federacja Kynologiczna oficjalnie wyróżniła dwie pełnoprawne rasy owczarka niemieckiego:

Owczarek niemiecki krótkowłosy – charakteryzuje się gęstą, zwartą i dobrze przylegającą do ciała sierścią złożoną z twardego włosa okrywowego i miękkiego, obfitego podszerstka. Na kończynach, zwłaszcza w tylnych częściach ud, włosy są dłuższe, tworząc tzw. portki.

Owczarek niemiecki długowłosy – posiada długą i miękką sierść, szczególnie obfitą w okolicach szyi, ogona i tylnej części ud. Bujne włosy okrywowe pokrywają całe ciało, podczas gdy na przednich kończynach i łapach są krótsze. Ta odmiana została oficjalnie uznana przez FCI dopiero w 2011 roku, wcześniej traktowana była jako wada hodowlana.

Umaszczenie

Najczęstszym i zgodnym ze wzorcem rasy umaszczeniem jest czarne z podpalaniem w odcieniu rudym, brązowym, płowym, czerwonym, żółtym lub jasnoszarym. Dopuszczalne są również jednolicie czarne, szare, śniade lub czaprakowe umaszczenia. Białe owczarki niemieckie, choć zdrowe, nie kwalifikują się na wystawy psów według wzorca FCI i zostały wyodrębnione jako osobna rasa – biały owczarek szwajcarski.

Charakter i temperament

Owczarek niemiecki to pies o złożonym charakterze, który przy odpowiednim wychowaniu i socjalizacji staje się idealnym towarzyszem i pracownikiem. Jest to zwierzę niezwykle inteligentne – często wymieniane w czołówce najinteligentniejszych ras psów na świecie – co przekłada się na szybkie przyswajanie nowych poleceń i zadań. Ta cecha sprawia, że owczarki niemieckie są doskonałymi psami do szkolenia w różnych specjalizacjach.

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech tej rasy jest głęboka lojalność i przywiązanie do opiekuna oraz rodziny. Owczarek niemiecki wybiera sobie jednego lidera, któremu jest bezgranicznie oddany i posłuszny, jednocześnie kochając wszystkich domowników. Jest to pies mocno przywiązujący się do rodziny, który źle znosi samotność i potrzebuje niemal stałej obecności swoich bliskich.

Właściwie zsocjalizowany owczarek niemiecki jest zrównoważony, pewny siebie, opanowany i łagodny, o ile nie zostanie sprowokowany. Nerwowość, nieuzasadniona agresja czy tchórzostwo uznawane są za poważne wady charakteru tej rasy. Pies ten potrafi się bronić, gdy zostanie zaatakowany lub gdy zagrożona jest bezpieczeństwo jego rodziny, co czyni go doskonałym stróżem. Ma silnie rozwinięty instynkt stróżujący i obrończy, jednak nie powinien przejawiać agresji bez powodu.

Owczarki niemieckie są niezwykle energiczne i mają dużą potrzebę aktywności fizycznej i umysłowej. Uwielbiają pracę, zabawy i wszelkie wyzwania intelektualne. To psy towarzyskie, wesołe i chętne do zabawy, szczególnie w młodym wieku. Dobrze dogadują się z dziećmi i mogą być dla nich wesołymi towarzyszami zabaw, jednak ze względu na swoje rozmiary i siłę, kontakty z małymi dziećmi powinny być zawsze nadzorowane przez osoby dorosłe.

W stosunku do obcych osób owczarek niemiecki jest czujny i nieufny, co sprawia, że doskonale sprawdza się jako pies stróżujący. Obce osoby może traktować jako intruzów, zwłaszcza jeśli pilnuje terenu czy rzeczy właściciela. Z innymi zwierzętami, w tym psami, jest zazwyczaj opanowany i ostrożnie wchodzi w głębsze relacje, choć przy odpowiedniej socjalizacji może je akceptować. Może jednak nie tolerować kotów, szczególnie obcych.

Wymagania dotyczące wychowania i szkolenia

Owczarek niemiecki to pies wymagający konsekwentnego, mądrego i pozytywnego wychowania od najmłodszych lat. Pierwszych 3-4 miesiące życia to kluczowy okres socjalizacji, podczas którego szczenię musi zostać zapoznane z różnymi sytuacjami, dźwiękami, ludźmi i innymi zwierzętami. Początkowo socjalizacją zajmuje się matka, później odpowiedzialność spada na opiekuna. Właściwie zsocjalizowany owczarek odpowiednio reaguje na otoczenie i zawiązuje prawidłowe relacje z ludźmi oraz innymi zwierzętami. Niewłaściwa socjalizacja może sprawić, że pies będzie lękliwy, niepewny siebie, nieprzewidywalny w reakcjach, a nawet agresywny z powodu lęku.

Opiekun owczarka niemieckiego powinien być konsekwentny, stanowczy, ale jednocześnie cierpliwy i pozytywnie motywujący psa. Trening zawsze wymaga czasu i zaangażowania. Psy tej rasy są nastawione na współpracę i mają doskonałą pamięć, mogąc zapamiętać naprawdę dużą ilość komend. Nie wolno jednak zostawiać owczarka samemu sobie ani zawodzić jego zaufania – źle wychowany i traktowany pies może stać się kłopotliwy dla domowników i otoczenia.

Przedstawiciel tej rasy potrzebuje rygoru, którego nie należy mylić z brutalnością. Nie można używać przemocy w wychowaniu – owczarek najlepiej reaguje na pozytywne wzmocnienie i jasne, konsekwentnie egzekwowane zasady. Trening powinien odbywać się kilka razy dziennie po kilka minut, bez narażania szczeniaka na długotrwały, wyczerpujący wysiłek fizyczny. Należy unikać schodów, śliskich powierzchni i nie pozwalać na intensywne zabawy z innymi psami, aby nie narazić młodego owczarka na kontuzje.

Potrzeby aktywności fizycznej

Owczarek niemiecki to pies typu sportowca, któremu niełatwo dotrzymać kroku. Potrzebuje minimum 1,5-2 godzin aktywności dziennie, przy czym nie chodzi tu tylko o spacer na smyczy. Pies ten chce działać: biegać, tropić, szukać, aportować i ćwiczyć komendy. Znudzony owczarek może rozwijać problemy behawioralne.

Idealne zajęcia dla owczarka niemieckiego to:

• Codzienne, urozmaicone spacery po różnych terenach
• Trening posłuszeństwa od szczenięcego wieku
• Zabawki logiczne i puzzle dla psów
• Aktywności węchowe, tropienie sportowe
• Psie sporty: agility, canicross, dogtrekking, obedience, flyball, mondioring
• Szkolenie PT (pies towarzyszący), IPO (pies obronny), PTT (pies towarzysząco-tropiący)
• Kontakt z ludźmi i innymi psami w ramach socjalizacji

Owczarek niemiecki może mieszkać w bloku, jeśli zapewni mu się odpowiednią ilość ruchu i aktywności na świeżym powietrzu, jednak najlepsze warunki życia to dom z ogrodzonym ogrodem, gdzie pies może swobodnie biegać i realizować swój instynkt stróża. Warto pamiętać, że jest to pies dość hałaśliwy – donośnie informuje, gdy coś go zaniepokoi.

Pielęgnacja i codzienne potrzeby

Pielęgnacja owczarka niemieckiego nie jest szczególnie wymagająca i nie wymaga żmudnych zabiegów. Owczarek niemiecki krótkowłosy powinien być wyczesywany raz w tygodniu, podczas gdy długowłosy wymaga szczotkowania przynajmniej 2-3 razy w tygodniu. W okresie linienia, które występuje 2 razy w roku, częstotliwość zabiegów pielęgnacyjnych musi być zwiększona – najlepiej wyczesywać psa codziennie, aby usunąć martwe włosy i podszerstek.

Do pielęgnacji warto używać odpowiednich szczotek i grzebieni dostosowanych do rodzaju sierści. Długowłosy owczarek niemiecki potrzebuje również preparatów ułatwiających rozczesywanie sierści i zapobiegających jej elektryzowaniu, zwłaszcza odżywek antystatycznych. Czesanie powinno odbywać się dwuetapowo – najpierw należy skupić się na delikatnym wyczesaniu podszerstka, a następnie przejść do czesania okrywy włosowej i usunięcia kołtunów za pomocą grzebienia, kończąc wygładzeniem okrywy szczotką z naturalnego włosia.

Kąpiel owczarka niemieckiego powinna być sporadyczna, tylko wtedy gdy pies bardzo się ubrudzi, ponieważ zbyt częste kąpiele mogą uszkodzić naturalną warstwę ochronną skóry. Oprócz pielęgnacji sierści należy regularnie:

• Kontrolować czystość uszu i w razie potrzeby je czyścić
• Sprawdzać stan zębów i usuwać kamień nazębny
• Kontrolować długość pazurów i przycinać je, jeśli są za długie
• Sprawdzać stan skóry i sierści pod kątem zmian chorobowych

Żywienie owczarka niemieckiego

Prawidłowe żywienie owczarka niemieckiego ma kluczowe znaczenie dla jego zdrowia, kondycji i długości życia. Psy tej rasy potrzebują dobrze zbilansowanej diety, bogatej w niezbędne składniki odżywcze. Ważne jest, aby karma była wysokiej jakości i dostarczała wszystkich potrzebnych składników odżywczych.

Owczarka niemieckiego można żywić:

• Karmą suchą wysokiej jakości, dostosowaną do wieku, wagi i poziomu aktywności – najczęściej wybierana opcja
• Karmą mokrą jako uzupełnienie karmy suchej lub podstawę diety
• Dietą BARF (Biologically Appropriate Raw Food) – surową dietą mięsną, szczególnie zalecaną dla dużych ras

Przy wyborze karmy suchej warto sięgnąć po formuły przeznaczone dla tej rasy lub przedstawicieli ras dużych. Pokarm dla owczarka niemieckiego powinien być bogaty w składniki korzystnie wpływające na:

• Odporność – fruktooligosacharydy, mannooligosacharydy, przeciwutleniacze
• Zdrowie skóry – metionina, cysteina, witaminy z grupy B, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, miedź, cynk, witaminy A i E
• Kondycję stawów – glukozamina, siarczan chondroityny, MSM, kwas hialuronowy
• Spalanie tłuszczy – L-karnityna

W przypadku decyzji o diecie BARF należy skonsultować się ze specjalistą w dziedzinie weterynarii lub psim dietetykiem, gdyż często taka dieta wymaga wzbogacenia o konkretne preparaty witaminowe i mineralne. Zarówno niedobory, jak i nadmiary poszczególnych składników mogą być zagrażające dla zdrowia psa.

Dzienną dawkę karmy należy podzielić na 2-3 porcje. Dla zdrowia owczarka niemieckiego bardzo istotne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała – należy kontrolować kaloryczność posiłków i dbać o prawidłowy bilans energii. Waga owczarka nie powinna przekraczać o więcej niż 10% wzorca wyznaczonego dla rasy.

Ważne zasady żywienia

Zapobieganie skrętowi żołądka:

• Nie pozwalać na spożywanie dużych ilości wody bezpośrednio po jedzeniu czy wysiłku
• Wodę podawać w małych dawkach w krótkich odstępach czasu
• Podawać kilka mniejszych posiłków w ciągu dnia zamiast jednego dużego
• Planować aktywność w odstępie minimum 2 godzin od podania jedzenia
• Zapewnić psu odpoczynek przez około godzinę przed i po jedzeniu

Dieta musi być precyzyjnie dopasowana do etapu życia, na jakim znajduje się owczarek niemiecki. Szczeniaki tej rasy należą do psów szybkorosnących i potrzebują diety regulującej tempo wzrostu, aby zapobiec problemom z układem kostno-stawowym.

Zdrowie i najczęstsze schorzenia

Owczarki niemieckie charakteryzują się dużą odpornością na niekorzystne warunki klimatyczne, jednak są predysponowane do wielu chorób genetycznych i nabytych. Wykryto u nich ponad 50 chorób dziedzicznych, co czyni tę rasę jedną z bardziej obciążonych genetycznie. Średnia długość życia owczarka niemieckiego wynosi od 9 do 13 lat, choć przy odpowiedniej opiece niektóre osobniki żyją dłużej.

Dysplazja stawów biodrowych i łokciowych

Dysplazja stawu biodrowego jest jednym z najczęstszych i najpoważniejszych schorzeń ortopedycznych u owczarków niemieckich. Jest to wrodzone schorzenie polegające na patologicznym rozwoju struktur stawowych – niedorozwoju lub rozluźnieniu w obrębie stawu, co prowadzi do niedopasowania głowy kości udowej do panewki w stawie biodrowym. Choroba ma podłoże genetyczne, ale na jej rozwój wpływają również czynniki środowiskowe.

Predyspozycje genetyczne do dysplazji mogą być dziedziczone z pokolenia na pokolenie. Niestety nie istnieją genetyczne testy, które mogłyby z całą pewnością potwierdzić, że konkretny owczarek jest nosicielem tej choroby. Dlatego hodowcy wykluczają dysplazję poprzez badanie rentgenowskie u psów powyżej 24. miesiąca życia. Owczarki z potwierdzoną dysplazją nie powinny być dopuszczane do rozrodu.

Na rozwój dysplazji wpływają również:

• Nadwaga i otyłość powodujące nadmierne obciążenie stawów
• Szybkie tempo wzrostu u szczeniąt
• Nieprawidłowe żywienie i niewłaściwa suplementacja wapnia w okresie wzrostu
• Niewłaściwy rodzaj wykonywanych ćwiczeń i przeciążanie młodego psa
• Nadmierna aktywność fizyczna na twardym podłożu
• Częste chodzenie po schodach w okresie wzrostowym

Objawy dysplazji stawów biodrowych:

• Nieznaczne utrudnienie poruszania się, które stopniowo się pogłębia
• Chwiejny chód i kołysanie się podczas chodzenia
• Unikanie aktywności fizycznej, trudności we wskakiwaniu do samochodu czy na kanapę
• Utrata masy mięśniowej w okolicach kończyn tylnych (zaniki mięśni)
• Trudności we wstawaniu, sztywność lub kulawizna po dłuższym odpoczynku
• Wyraźna kulawizna gdy rozwinie się stan zapalny lub powstają zwyrodnienia
• Zmniejszona aktywność i niechęć do ruchu
• Bolesność podczas dotyku stawów

Diagnostyka:

Badanie rentgenowskie jest podstawą diagnostyki dysplazji. Najczęściej wykonuje się je metodą PennHIP, która polega na wykonaniu trzech różnych projekcji. Metoda ta jest przeznaczona dla psów w wieku powyżej 4 miesięcy, jednak dopiero u osobników dwuletnich i starszych pozwala na pewne postawienie diagnozy. Analiza zdjęć rentgenowskich pozwala określić stopień dysplazji według skali FCI:

Stopień	Opis
A1, A2	Stawy biodrowe w granicach normy
B	Podejrzany staw
C	Łagodna dysplazja
D	Średnia dysplazja (głowa kości udowej i panewka niedopasowane, podwichnięcie stawu)
E	Ciężka dysplazja (znaczne zmiany zwyrodnieniowe, deformacja głowy kości udowej)

Leczenie dysplazji:

Istnieją dwie główne metody leczenia dostosowane do stopnia zaawansowania choroby:

1. Leczenie zachowawcze obejmuje:
   • Kontrolę wagi psa i zapobieganie nadwadze
   • Ograniczenie aktywności fizycznej
   • Podawanie leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego
   • Iniekcje kwasu hialuronowego do stawu
   • Fizjoterapię i rehabilitację wzmacniającą partie mięśniowe
   • Hydroterapię (ćwiczenia w wodzie)
   • Odpowiednio dostosowaną dietę i właściwą dawkę ruchu
   • Suplementację chondroprotektorami (glukozamina, siarczan chondroityny, MSM)
   • Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA, DHA) wykazujące działanie przeciwzapalne
2. Leczenie chirurgiczne – w przypadkach poważnych zmian zwyrodnieniowych może być konieczna operacja korygująca wadę. Najlepiej, aby przeprowadził ją lekarz weterynarii ze specjalnością chirurga ortopedy.

Dysplazja stawu łokciowego występuje gdy nieprawidłowo rozwijają się struktury stawu łokciowego, złożonego z kości promieniowej, łokciowej i ramiennej. Może prowadzić do zwyrodnień i często występuje równolegle z dysplazją biodrową.

Skręt żołądka (torsja żołądka)

Skręt żołądka to jedna z najbardziej niebezpiecznych i pilnych chorób dotykających owczarki niemieckie oraz inne duże rasy psów. Jest to stan zagrażający życiu, który wymaga natychmiastowej interwencji weterynaryjnej. W wyniku gwałtownych ruchów następuje obrót żołądka wokół własnej osi, co zamyka jego wpust i ujście. To z kolei czopuje gromadzące się gazy powstające z fermentacji pokarmu.

Objawy skrętu żołądka:

• Nagłe i silne wzdęcie brzucha
• Twardość i opuchlizna brzucha
• Niepokój i podniecenie
• Bezskuteczne próby wymiotów (odruch wymiotny bez treści)
• Nadmierne ślinienie się
• Dyszenie i przyspieszone oddychanie
• Przyspieszone bicie serca
• Osłabienie układu krążenia
• Pokładanie się psa
• Niemożność oddawania moczu

W przypadku całkowitego skrętu żołądka pies ma tylko kilka godzin życia. Może umrzeć w wyniku napierających gazów, zatamowania przepływu krwi w układzie pokarmowym oraz szoku spowodowanego wielkim bólem i toksynami. Jeśli podejrzewamy skręt żołądka u psa, należy natychmiast, nie bacząc na kolejki w poczekalni, dotrzeć do weterynarza i zasygnalizować podejrzenie tej choroby.

Leczenie:

Leczenie wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Operacja polega na odskręceniu żołądka i przytwierdzeniu go do ściany jamy brzusznej (gastropeksja), aby zapobiec ponownemu skrętowi. Przed zabiegiem często konieczna jest stabilizacja stanu psa.

Profilaktyka skrętu żołądka:

• Podawanie kilku mniejszych posiłków w ciągu dnia zamiast jednego dużego
• Zapewnienie spokoju i odpoczynku przed i po jedzeniu (minimum 1-2 godziny)
• Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego bezpośrednio po posiłku
• Ograniczenie dostępu do dużych ilości wody bezpośrednio po jedzeniu
• Podawanie probiotyków regulujących florę bakteryjną przewodu pokarmowego
• Unikanie karmienia zaraz po intensywnej aktywności
• U psów wysokiego ryzyka można rozważyć profilaktyczną gastropeksję

Spondyloza i schorzenia kręgosłupa

Spondyloza to choroba zwyrodnieniowa polegająca na obecności połączeń mostkujących (wyrośli kostnych) między trzonami kręgów. Wyrośla kostne powodują usztywnienie danego odcinka kręgosłupa oraz ucisk na korzonki nerwowe.

Objawy:

• Ból i dyskomfort podczas poruszania
• Sztywność kręgosłupa
• Trudności w wykonywaniu niektórych ruchów
• Kulawizna tylnych kończyn
• Powłóczenie zadem

Problemy z kręgosłupem u owczarków niemieckich są częściowo wynikiem prowadzenia hodowli w kierunku mocno spadzistego zadu i silnie podkurczonych tylnych kończyn, co prowadzi do całkowicie innego rozłożenia sił nacisku wpływającego na układ ruchu.

Zespół ogona końskiego

Zespół ogona końskiego to zespół objawów wynikających z uszkodzenia dolnych korzeni nerwowych w skutek dyskopatii lub zmian zwyrodnieniowych w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.

Objawy:

• Ból w okolicy kręgosłupa lędźwiowego
• Trudności w poruszaniu się
• Osłabienie kończyn tylnych
• Problemy z kontrolą zwieraczy
• Kulawizna lub powłóczenie tylnymi łapami

Mielopatia zwyrodnieniowa

Mielopatia zwyrodnieniowa to postępująca choroba neurologiczna rdzenia kręgowego, która często dotyka owczarki niemieckie w późniejszych latach życia. Prowadzi do postępującej utraty kontroli nad kończynami tylnymi i może zakończyć się paraliżem.

Objawy:

• Postępujące osłabienie kończyn tylnych
• Trudności w utrzymaniu równowagi
• Powłóczenie łapami
• Stopniowa utrata zdolności do chodzenia

Choć nie jest bezpośrednią przyczyną śmierci, pogarszająca się jakość życia często prowadzi do decyzji o eutanazji.

Choroby skóry

Owczarki niemieckie mają zasadowy odczyn skóry (bardziej niż u innych ras), co sprzyja infekcjom bakteryjnym i zwiększa podatność na schorzenia dermatologiczne. Mają również obniżony poziom immunoglobulin typu A (przeciwciał), które naturalnie stanowią barierę ochronną błon śluzowych i skóry.

Najczęstsze problemy skórne:

• Alergie pokarmowe i środowiskowe
• Infekcje grzybicze
• Infekcje bakteryjne
• Roztocza
• Świąd i zaczerwienienie skóry
• Łuszczenie i nadmierne wypadanie sierści
• Owrzodzenia skórne

Przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki

Schorzenie oczu charakterystyczne dla owczarków niemieckich, które może prowadzić do pogorszenia widzenia.

Problemy z układem pokarmowym

Owczarki niemieckie mają wrażliwy przewód pokarmowy, na co wskazuje podwyższona przepuszczalność jelit oraz podwyższony poziom bakterii fermentacyjnych w okrężnicy. Może to prowadzić do:

• Biegunek i wymiotów
• Wzdęć
• Zespołu złego wchłaniania
• Niewydolności trzustki egzokrynnej

Zapalenie wielostawowe i artroza

Zwyrodnieniowe zapalenie stawów (artroza) jest stanem zapalnym prowadzącym do bolesności, sztywności stawów i ograniczenia ruchu.

Padaczka

Schorzenie neurologiczne objawiające się napadami drgawkowymi i utratą przytomności. Może mieć różne przyczyny: wrodzone wady mózgu, urazy głowy, zatrucia czy infekcje.

Leczenie padaczki:

• Podawanie leków przeciwpadaczkowych (bromek pirydostygminy)
• W przypadku choroby autoimmunologicznej – glikokortykosteroidy
• Regularne monitorowanie stanu zdrowia

Enostoza (młodzieńcze zapalenie kości)

Dolegliwość polegająca na zapaleniu jamy szpikowej kości, która może prowadzić do degeneracji kończyny. Dotyka owczarki niemieckie w wieku między 6 a 14 miesiącem życia.

Objawy:

• Kulawizna
• Osowiały wygląd
• Gorączka
• Problemy z poruszaniem

Niedoczynność tarczycy

Schorzenie hormonalne wymagające podawania leków do końca życia psa.

Choroby nowotworowe

Rak jest jedną z głównych przyczyn śmierci owczarków niemieckich. Częstotliwość występowania raka jest częściowo zdeterminowana genetycznie, choć decydują o tym również czynniki środowiskowe. Wczesne wykrycie zmian nowotworowych znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie.

Choroba von Willebranda

Psim odpowiednikiem hemofilii – pies ma problemy z zamykaniem się ran w przypadku okaleczeń. Choroba może mieć przebieg łagodny, umiarkowany lub ostry.

Długość życia i czynniki wpływające na zdrowie

Średnia długość życia owczarka niemieckiego wynosi od 9 do 13 lat, przy czym niektóre źródła podają około 11-13 lat. Jest to wynik porównywalny z innymi rasami psów podobnej wielkości. Długość życia jest uzależniona od wielu czynników:

• Predyspozycje genetyczne – wybór szczeniaka z renomowanej hodowli FCI/ZKwP, która może poszczycić się osobnikami o dobrych genach
• Sposób żywienia – wysokiej jakości, zbilansowana dieta dopasowana do wieku i aktywności
• Poziom aktywności fizycznej – regularne ćwiczenia bez przeciążania młodego organizmu
• Regularność wizyt u weterynarza – profilaktyka i wczesne wykrywanie chorób
• Odpowiednia profilaktyka zdrowotna – szczepienia ochronne, odrobaczanie, przeciwdziałanie pasożytom
• Prawidłowa masa ciała – unikanie nadwagi i otyłości
• Odpowiednie warunki życia – dom z ogrodem lub mieszkanie z regularną aktywnością
• Minimalizacja stresu – spokojne środowisko i stały kontakt z rodziną
• Zapobieganie problemom stawowym – unikanie przeciążania szczeniąt

Wymagają systematycznych wizyt u lekarza weterynarii, a w średnim wieku powinny przejść badania krwi w celu ustalenia poziomu hormonów tarczycy i enzymów trawiennych. Zalecane są również okresowe badania stawów łokciowych i biodrowych, badania kardiologiczne, a także testy genetyczne, które pozwalają na wczesne wykrycie predyspozycji do chorób dziedzicznych.

Dla kogo jest owczarek niemiecki?

Owczarek niemiecki to pies wymagający, który zdecydowanie nie sprawdzi się u każdego. Najlepiej sprawdzi się u osoby:

• Aktywnej i energicznej – gotowej na minimum 1,5-2 godziny aktywności dziennie
• Doświadczonej w pracy z psami lub gotowej poświęcić czas na naukę
• Konsekwentnej i stanowczej – potrafiącej być liderem bez stosowania przemocy
• Z czasem na szkolenie – trening musi być regularny od szczenięctwa
• Mieszkającej w domu z ogrodem – choć może żyć w bloku przy odpowiedniej aktywności
• Gotowej na długoterminowe zaangażowanie – finansowe i czasowe
• Świadomej potrzeb zdrowotnych rasy – wizyt u weterynarza i potencjalnych kosztów leczenia

Owczarek niemiecki NIE jest odpowiedni dla:

• Osób szukających spokojnego, niewymagającego psa
• Osób spędzających większość dnia poza domem
• Rodzin z bardzo małymi dziećmi (bez nadzoru)
• Początkujących właścicieli psów bez wsparcia trenera
• Osób niemogących zapewnić odpowiedniej ilości aktywności

Zastosowanie użytkowe

Owczarek niemiecki to rasa najbardziej wszechstronnie użytkowa na świecie. Potrafi nauczyć się niemal każdego rodzaju pracy. Stosowane są jako:

• Psy policyjne i wojskowe – patrolowe, tropiące, obronne
• Psy ratownicze – lawinowe, gruzowiskowe, poszukujące osób zaginionych
• Psy tropiące – wykrywające narkotyki, materiały wybuchowe, substancje łatwopalne
• Przewodnicy niewidomych i pomocnicy osób niepełnosprawnych
• Psy terapeutyczne
• Psy pasterskie – chociaż dziś rzadziej niż dawniej
• Psy rodzinne – najczęstsza rola współcześnie
• Psy sportowe – odnoszące sukcesy w różnych dyscyplinach
• Psi aktorzy – często występujące w filmach i serialach („Czterej Pancerni i pies” z Szarikiem, „Komisarz Rex”, „Komisarz Alex”, „Przygody psa Cywila”)

Cena i zakup szczeniaka

Cena szczeniaka owczarka niemieckiego z renomowanej hodowli FCI/ZKwP zazwyczaj wynosi od 3000 do 4000 zł, jednak może być wyższa w zależności od umaszczenia, rodowodu rodziców i linii hodowlanej (robocza czy pokazowa). Należy pamiętać, że zakup szczeniaka to dopiero początek wydatków – trzeba uwzględnić koszty związane z żywieniem, pielęgnacją, szczepieniami, wizytami u weterynarza i ewentualnym leczeniem.

Przy wyborze szczeniaka należy zwrócić uwagę na:

• Wybór hodowli – tylko hodowle zarejestrowane w ZKwP/FCI, które prowadzą selekcję pod kątem użytkowym, zdrowotnym i psychicznym
• Badania rodziców – rodzice powinni być przebadani pod kątem dysplazji stawów (badanie RTG), chorób genetycznych i posiadać odpowiednie certyfikaty
• Warunki hodowli – czystość, przestrzeń dla psów, odpowiednia socjalizacja szczeniąt
• Zachowanie szczeniaka – powinien być ciekawy, towarzyski, reagować pozytywnie na kontakt z ludźmi
• Stan zdrowia – szczeniak powinien być zdrowy, aktywny, bez oznak chorób
• Dokumentacja – rodowód, książeczka zdrowia, informacje o szczepieniach i odrobaczeniu

Nigdy nie należy kupować szczeniąt z pseudohodowli, w których psy są masowo produkowane w złych warunkach. Takie szczenięta często mają problemy zdrowotne i behawioralne.

Bibliografia

1. Mikkola LI, Holopainen S, Lappalainen AK, Pessa-Morikawa T, Augustine TJP, Arumilli M, Niskanen JE, Nevalainen EM, Jokinen TS, Hytönen MK, Iivanainen A, Lohi H. Novel protective and risk loci in hip dysplasia in German Shepherds. PLoS Genet. 2019;15(7):e1008197. DOI: 10.1371/journal.pgen.1008197 PMID: 31323019
2. Glickman LT, Glickman NW, Schellenberg DB, Raghavan M, Lee T. Non-dietary risk factors for gastric dilatation-volvulus in large and giant breed dogs. J Am Vet Med Assoc. 2000;217(10):1492-1499. DOI: 10.2460/javma.2000.217.1492 PMID: 11128539