Kocie żywienie – czy sucha karma może być podstawą diety kota?

Wybór odpowiedniego sposobu żywienia to jedno z najważniejszych decyzji, jakie podejmują opiekunowie kotów. Na rynku dostępne są różne rodzaje pokarmów – od karmy mokrej, przez suchą, po diety domowe typu BARF. Wśród właścicieli kotów powstaje jednak pytanie fundamentalne: czy sucha karma może stanowić pełnowartościową podstawę kociej diety? Kwestia ta budzi wiele kontrowersji zarówno wśród właścicieli zwierząt, jak i specjalistów od żywienia kotów. Z jednej strony sucha karma oferuje niezaprzeczalne walory praktyczne – długą trwałość, wygodę przechowywania i podawania oraz atrakcyjną cenę. Z drugiej jednak strony, natura kota jako obligatoryjnego mięsożercy oraz jego specyficzne potrzeby fizjologiczne stawiają przed opiekunami pytanie o to, czy ten rodzaj pokarmu rzeczywiście zaspokaja wszystkie wymogi zdrowotnego żywienia. Odpowiedź na to pytanie wymaga głębokiego zrozumienia kociej fizjologii, analizy składu dostępnych karm oraz świadomości potencjalnych zagrożeń związanych z jednostronną dietą opartą wyłącznie na suchym pokarmie.

Kot jako obligatoryjny mięsożerca – naturalne potrzeby żywieniowe

Koty należą do grupy obligatoryjnych mięsożerców, co oznacza, że ich organizm jest przystosowany przede wszystkim do trawienia i wykorzystywania składników pochodzenia zwierzęcego. W naturalnym środowisku dzikie koty żywią się głównie małymi gryzoniami, ptakami i innymi drobnymi zwierzętami, których ciała dostarczają wszystkich niezbędnych składników odżywczych. W przeciwieństwie do psów, które są wszystkożercami, koty wykształciły szereg specyficznych adaptacji metabolicznych, które czynią je całkowicie zależnymi od diety bogatej w białko zwierzęce.

Jedną z kluczowych cech metabolizmu kotów jest ich niezdolność do syntezy niektórych niezbędnych składników odżywczych. Najbardziej znanym przykładem jest tauryna – aminokwas siarkowy, który u większości ssaków może być syntetyzowany z innych aminokwasów, ale u kotów proces ten zachodzi w stopniu niewystarczającym. Tauryna występuje naturalnie w tkankach zwierzęcych, szczególnie w mięsie mięśniowym i narządach wewnętrznych. Niedobór tego aminokwasu prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym kardiomiopatii rozstrzeniowej i degeneracji siatkówki, która może prowadzić do ślepoty.

Oprócz tauryny, koty wymagają również dostarczania z pożywienia preformowanej witaminy A, której nie są w stanie syntetyzować z beta-karotenu dostępnego w roślinach. Podobnie koty nie potrafią przekształcać kwasu alfa-linolenowego (ALA) z olejów roślinnych w długołańcuchowe kwasy tłuszczowe EPA i DHA, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i wzroku. Koty wymagają również kwasu arachidonowego – wielonienasyconego kwasu tłuszczowego omega-6, który występuje wyłącznie w tłuszczach zwierzęcych.

Układ pokarmowy kota jest anatomicznie i fizjologicznie przystosowany do diety mięsnej. W przeciwieństwie do zwierząt roślinożernych czy wszystkożernych, koty mają stosunkowo krótki przewód pokarmowy, co ogranicza ich zdolność do trawienia dużych ilości węglowodanów. W kociej ślinie brakuje amylazy – enzymu odpowiedzialnego za wstępne trawienie skrobi. Aktywność enzymów trzustkowych i jelitowych odpowiedzialnych za trawienie węglowodanów jest u kotów znacznie niższa niż u innych gatunków. Co więcej, enzymy wątrobowe zaangażowane w metabolizm węglowodanów charakteryzują się niską aktywnością u kotów, co sprawia, że nadmiar węglowodanów w diecie może prowadzić do problemów metabolicznych.

Sucha karma – skład, wartości odżywcze i jakość

Sucha karma dla kotów stanowi koncentrat składników odżywczych z niską zawartością wody – zazwyczaj około 8-10%. Proces produkcji suchej karmy, najczęściej ekstruzja, polega na mieszaniu składników, ich zagęszczaniu pod wysokim ciśnieniem i temperaturze, a następnie formowaniu charakterystycznych granulek. Takie przetworzenie pozwala na długie przechowywanie produktu bez ryzyka zepsucia, ale jednocześnie wiąże się z pewną utratą wartości odżywczych, którą producenci kompensują poprzez wzbogacanie karmy w witaminy i minerały.

Kluczowym elementem oceny jakości suchej karmy jest jej skład. Dobra sucha karma powinna zawierać na pierwszym miejscu w składzie białko pochodzenia zwierzęcego – mięso mięśniowe, ryby lub podroby. Zawartość białka w suchej masie powinna wynosić minimum 30-40%, przy czym im więcej, tym lepiej, o ile pochodzi ono ze źródeł zwierzęcych. Wartościowa karma zawiera również tłuszcze zwierzęce, które dostarczają energii oraz niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Optimalne proporcje tych kwasów są istotne dla zdrowia skóry, sierści, układu odpornościowego i funkcji przeciwzapalnych organizmu.

Karmę suchą można podzielić na kilka kategorii jakościowych. Karmy ekonomiczne często zawierają dużą ilość wypełniaczy zbożowych, produkty pochodzenia roślinnego oraz mączki mięsne o nieokreślonym pochodzeniu. Tego typu produkty, choć najtańsze, nie zapewniają optymalnego składu odżywczego dla kotów. Karmy premium i super-premium charakteryzują się wyższą zawartością mięsa, często są bezzbożowe i zawierają naturalne dodatki wspierające zdrowie, takie jak prebiotyki, probiotyki, glukozamina czy ekstrakty z owoców i ziół.

Wartościowa sucha karma powinna być pozbawiona zbędnych dodatków takich jak sztuczne barwniki, aromaty, konserwanty oraz cukier. Nie powinna zawierać nadmiaru zbóż, szczególnie pszenicy i kukurydzy, które często pełnią rolę tanich wypełniaczy i mogą być źródłem alergii. Bezzbożowa sucha karma, określana jako „grain-free”, jest coraz częściej rekomendowana przez specjalistów od żywienia kotów, ponieważ lepiej odpowiada naturalnym potrzebom mięsożercy. W karmach bezzbożowych źródłem węglowodanów są zazwyczaj ziemniaki, bataty lub rośliny strączkowe, które są łatwiej przyswajalne niż zboża.

Zalety suchej karmy w diecie kota

Sucha karma oferuje szereg niewątpliwych korzyści, które sprawiają, że jest popularnym wyborem wśród opiekunów kotów. Przede wszystkim wyróżnia się wygodą przechowywania i podawania – nie wymaga lodówki, może być pozostawiona w miseczce na wiele godzin bez ryzyka zepsucia, co jest szczególnie istotne dla osób pracujących poza domem przez większość dnia. Długi okres przydatności do spożycia pozwala na zakup większych opakowań, co może być bardziej ekonomiczne.

Z punktu widzenia ekonomicznego, dobra sucha karma jest bardziej wydajna niż mokra, ponieważ zawiera mniej wody i jest bardziej skoncentrowana pod względem składników odżywczych. Kot zjada mniejszą objętościowo porcję suchej karmy w porównaniu do mokrej, co przy odpowiednio zbilansowanym składzie zapewnia mu wszystkie niezbędne składniki pokarmowe. Jest to szczególnie istotne, ponieważ wysokiej jakości karmy suche charakteryzują się dużą wartością odżywczą przy stosunkowo niewielkiej objętości.

Sucha karma może również wspierać higienę jamy ustnej kota. Chrupka tekstura granulek mechanicznie oczyszcza zęby podczas żucia, co może przyczynić się do redukcji odkładania płytki nazębnej i kamienia. Warto jednak zaznaczyć, że samo podawanie suchej karmy nie zastąpi regularnej profilaktyki stomatologicznej i kontroli weterynaryjnych. Dodatkowo sucha karma może być wykorzystywana w zabawkach interaktywnych lub miseczkach spowalniających jedzenie, co aktywizuje kota do naturalnych zachowań łowieckich i zwalnia tempo jedzenia.

Odpowiednio zbilansowana sucha karma jest produktem pełnoporcjowym, co oznacza, że dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. Nie wymaga dodatkowych suplementów ani uzupełniania diety innymi produktami, o ile jest to karma wysokiej jakości. Dla właścicieli stanowi to istotne ułatwienie, ponieważ eliminuje konieczność samodzielnego bilansowania posiłków i zmniejsza ryzyko niedoborów pokarmowych.

Wady i zagrożenia związane z dietą opartą wyłącznie na suchej karmie

Mimo licznych zalet, sucha karma niesie ze sobą również istotne wady i potencjalne zagrożenia zdrowotne, szczególnie gdy stanowi jedyny element diety kota. Najpoważniejszym problemem jest niska zawartość wody w suchej karmie. Naturalna dieta kota składa się z małych zwierząt, których ciała zawierają około 70-75% wody. Tymczasem sucha karma zawiera jedynie 8-10% wilgotności, co oznacza, że kot żywiący się wyłącznie suchą karmą otrzymuje z pożywienia znacznie mniej płynów niż w naturalnych warunkach.

Koty charakteryzują się słabo rozwiniętym mechanizmem pragnienia w porównaniu z innymi ssakami. Ewolucyjnie wywodzą się z klimatu pustynnego, gdzie adaptowały się do pozyskiwania większości wody z pokarmu, a nie poprzez picie. Kot żywiący się wyłącznie suchą karmą często nie wypija wystarczającej ilości wody, aby skompensować jej niską zawartość w pokarmie, co prowadzi do przewlekłego odwodnienia organizmu. Stan ten ma poważne konsekwencje dla zdrowia, szczególnie dla funkcjonowania nerek i układu moczowego.

Przewlekłe niedobory wody w organizmie są jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju przewlekłej choroby nerek (PChN) u kotów. Nerki kota, pracując w warunkach chronicznego niedoboru płynów, są bardziej narażone na uszkodzenia i utratę funkcji filtracyjnej. Problemy z nerkami są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów kotów, szczególnie starszych. Zwiększone stężenie moczu, będące wynikiem niewystarczającego nawodnienia, sprzyja również powstawaniu kamieni moczowych i krystalów w pęcherzu, co może prowadzić do bolesnego i potencjalnie zagrażającego życiu syndromu urologicznego kotów.

Kolejnym problemem związanym z suchą karmą jest często wysoka zawartość węglowodanów. W wielu karmach ekonomicznych i średniej jakości zboża stanowią znaczną część składu, pełniąc rolę tanich wypełniaczy. Kot, jako obligatoryjny mięsożerca, nie wymaga węglowodanów w diecie – jego organizm pozyskuje energię głównie z przemian białka i tłuszczów. Nadmiar węglowodanów w diecie prowadzi do gromadzenia się tłuszczu w organizmie, ponieważ koty nie są w stanie efektywnie ich metabolizować. Skutkiem tego może być otyłość, która jest czynnikiem ryzyka wielu chorób, w tym cukrzycy typu 2, chorób serca, problemów ze stawami i zmniejszonej długości życia.

Cukrzyca u kotów jest bezpośrednio związana z nadmierną zawartością węglowodanów w diecie. Wysokie spożycie węglowodanów prowadzi do gwałtownych wahań poziomu glukozy we krwi, co z czasem może doprowadzić do insulinooporności i rozwoju cukrzycy. Koty na diecie wysokowęglowodanowej mają również większą tendencję do rozwoju stanu zapalnego jelit, wymiotów, biegunek i innych zaburzeń przewodu pokarmowego.

Mokra karma kontra sucha karma – kluczowe różnice

Karma mokra dla kotów zawiera 70-85% wilgotności, co zbliża ją do naturalnej zawartości wody w ofierze łowieckiej. Ta fundamentalna różnica czyni karmę mokrą znacznie bardziej odpowiednią dla kotów pod względem fizjologicznym. Podawanie karmy mokrej jako podstawy diety znacząco ułatwia utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia nerek i układu moczowego. Koty żywione karmą mokrą spożywają nawet do 70% więcej wody w ciągu dnia niż koty na diecie suchej, co przekłada się na bardziej rozcieńczony mocz i mniejsze ryzyko tworzenia się kamieni moczowych.

Z punktu widzenia składu odżywczego, dobrej jakości karma mokra zazwyczaj zawiera więcej białka zwierzęcego i mniej węglowodanów niż sucha karma. Jest również bardziej aromatyczna i smakowita dla kotów, co jest szczególnie ważne w przypadku wybrednych jednoczy kotów chorych, które straciły apetyt. Karma mokra dostępna jest w różnorodnych smakach i konsystencjach – od paté, przez galaretki, po kawałki mięsa w sosie – co pozwala na urozmaicenie diety kota.

Wadą karmy mokrej jest jej wyższa cena w przeliczeniu na porcję oraz krótszy czas przydatności do spożycia po otwarciu. Otwarte opakowanie musi być przechowywane w lodówce i zużyte w ciągu 24-48 godzin. Karma mokra pozostawiona w miseczce w temperaturze pokojowej szybko się psuje, co wymaga od opiekuna większej dyscypliny w podawaniu posiłków. Dodatkowo nie wspiera ona higieny jamy ustnej w takim stopniu jak sucha karma.

Mieszana dieta – optymalne rozwiązanie dla zdrowia kota

Coraz więcej specjalistów od żywienia kotów rekomenduje dietę mieszaną, łączącą zalety karmy mokrej i suchej. W takim modelu żywienia karma mokra stanowi podstawę diety, zapewniając odpowiednie nawodnienie organizmu i dostarczając wysokiej jakości białko zwierzęce, natomiast sucha karma pełni rolę uzupełnienia i może być podawana w mniejszych ilościach. Optymalna proporcja to około 2/3 energii metabolicznej z karmy mokrej i 1/3 z karmy suchej, choć dokładny podział powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb kota.

Mieszane żywienie można realizować na różne sposoby. Jednym z podejść jest podawanie karmy mokrej podczas głównych posiłków (np. rano i wieczorem), a pozostawienie niewielkiej porcji suchej karmy do swobodnego dostępu w ciągu dnia. Alternatywnie, jeśli właściciel przebywa w domu przez większość dnia, może podawać wyłącznie karmę mokrą, rezerwując suchą karmę na okazjonalne przekąski lub nagrody. Niektórzy opiekunowie decydują się na codzienne mieszanie obydwu rodzajów karmy w jednej misce, co również jest akceptowalną praktyką, o ile karmy pochodzą od tego samego producenta lub są kompatybilne pod względem składu.

Wprowadzanie diety mieszanej ma liczne korzyści. Po pierwsze, eliminuje ryzyko przewlekłego odwodnienia związanego z dietą wyłącznie suchą. Po drugie, urozmaica codzienne menu kota, co jest szczególnie ważne dla wybrednych osobników. Po trzecie, ułatwia późniejsze zmiany diety, które mogą być konieczne ze względów zdrowotnych – kot przyzwyczajony do różnych tekstur i smaków łatwiej zaakceptuje karmę dietetyczną czy weterynaryjną. Po czwarte, łączy korzyści ekonomiczne i praktyczne suchej karmy z walorami zdrowotnymi karmy mokrej.

Przy wprowadzaniu diety mieszanej należy pamiętać o prawidłowym obliczaniu całkowitej porcji dziennej, aby uniknąć przekarmienia i otyłości. Sucha karma jest znacznie bardziej kaloryczna niż mokra, co oznacza, że niewielka porcja suchej karmy dostarcza tyle samo energii co znacznie większa porcja mokrej. Producenci karm zazwyczaj podają na opakowaniach zalecane dzienne porcje w zależności od wagi kota, które należy proporcjonalnie dostosować przy łączeniu dwóch rodzajów karmy.

Nawodnienie kota – kluczowy element zdrowej diety

Prawidłowe nawodnienie organizmu ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia kota, niezależnie od rodzaju podawanej karmy. Koty ewolucyjnie przystosowane do życia w suchym klimacie mają słabo rozwinięty mechanizm pragnienia i często nie piją wystarczająco dużo wody. Normalne dzienne zapotrzebowanie kota na wodę wynosi około 40-60 ml na kilogram masy ciała, co dla przeciętnego 4-kilogramowego kota oznacza około 160-240 ml płynów dziennie. Większość tej wody powinna pochodzić z pożywienia, a jedynie jej uzupełnienie z picia.

Kot żywiący się wyłącznie suchą karmą musi wypić znacznie więcej wody niż kot na diecie mokrej, aby zaspokoić swoje potrzeby. Problem w tym, że większość kotów nie pije wystarczająco dużo, aby skompensować niską zawartość wody w suchej karmie. Przewlekłe odwodnienie prowadzi do zwiększonego stężenia moczu, co jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób układu moczowego – od zakażeń dróg moczowych, przez kamicę, po przewlekłą chorobę nerek.

Istnieje kilka strategii zachęcania kota do większego spożycia wody. Podstawowym działaniem jest zapewnienie stałego dostępu do świeżej, czystej wody w kilku miejscach w domu. Wiele kotów preferuje wodę płynącą nad stojącą w miseczce, dlatego fontanny dla kotów mogą znacząco zwiększyć ilość wypijanej wody. Niektóre koty wolą pić z dużych, szerokich misek, które nie dotykają ich wąsów, inne preferują miseczki ceramiczne lub szklane zamiast plastikowych. Woda powinna być codziennie wymieniana i oddalona od miejsca, w którym znajduje się kuweta.

Jeśli kot jest karmiony suchą karmą, opiekun może dodatkowo zwiększyć spożycie wody poprzez dodawanie niewielkiej ilości wody lub bulionu mięsnego do karmy, co zmiękcza granulki i sprawia, że stają się bardziej aromatyczne. Alternatywnie można podawać kotu kostki lodu do zabawy – wiele kotów chętnie je polizuje i bawi się nimi. W przypadku kotów z problemami zdrowotnymi, szczególnie z chorobami nerek, lekarz weterynarii może zalecić ręczne dopajanie kota za pomocą strzykawki bez igły.

Zboża w karmie dla kota – czy są konieczne?

Zboża – pszenica, kukurydza, ryż, jęczmień, owies – są powszechnie stosowanym składnikiem wielu karm dla kotów, szczególnie tych z niższej półki cenowej. Pełnią one rolę tanich wypełniaczy, które zwiększają objętość karmy i obniżają koszty produkcji. Z punktu widzenia potrzeb żywieniowych kota, zboża nie są konieczne i nie stanowią części jego naturalnej diety. Kot jako obligatoryjny mięsożerca nie wymaga węglowodanów w pożywieniu – jego organizm jest przystosowany do pozyskiwania energii z białka i tłuszczów zwierzęcych.

Problemem związanym ze zbożami w kociej diecie jest nie tylko ich zbędność żywieniowa, ale również potencjalne negatywne skutki zdrowotne. Po pierwsze, zboża zawierające gluten (pszenica, jęczmień, żyto, orkisz) mogą wywoływać reakcje alergiczne i nietolerancje pokarmowe u wrażliwych osobników. Objawy mogą obejmować problemy trawienne (biegunki, wymioty, bóle brzucha), zmiany skórne (swędzenie, wysypki, wypadanie sierści), a w niektórych przypadkach celiakię – chorobę trzewną powodowaną przez gluten, w której dochodzi do stanu zapalnego wyściółki jelit.

Po drugie, zboża dostarczają dużej ilości węglowodanów, które kot ma trudność w trawieniu i metabolizowaniu. Nadmiar węglowodanów prowadzi do odkładania się tłuszczu w organizmie, co zwiększa ryzyko otyłości. Otyłość jest u kotów poważnym problemem zdrowotnym, predysponującym do cukrzycy, chorób serca, problemów z wątrobą, stawami i zmniejszonej długości życia. Wysokowęglowodanowa dieta powoduje również gwałtowne wahania poziomu glukozy we krwi, co z czasem może prowadzić do insulinooporności i rozwoju cukrzycy typu 2.

Po trzecie, zboża mogą zwiększać wartość alkaliczną moczu kota, co sprzyja powstawaniu kamieni szczawianowych w układzie moczowym. Naturalna dieta kota, bogata w białko zwierzęce, prowadzi do zakwaszenia moczu, co chroni przed tworzeniem się niektórych rodzajów kamieni. Dieta bogata w zboża zakłóca ten naturalny mechanizm ochronny. Dodatkowo zboża mogą utwardzać kał kota i prowadzić do problemów z wypróżnianiem, takich jak zaparcia.

Coraz więcej producentów karm oferuje produkty bezzbożowe (grain-free), w których węglowodany pochodzą z bardziej przyswajanych źródeł takich jak ziemniaki, bataty, groszek czy soczewica. Karmy bezzbożowe zazwyczaj charakteryzują się wyższą zawartością białka zwierzęcego i lepszej jakości surowców. Warto jednak pamiętać, że sam napis „bezzbożowa” nie gwarantuje wysokiej jakości karmy – należy zawsze dokładnie analizować skład produktu. Niektóre karmy bezzbożowe mogą zawierać nadmierne ilości roślin strączkowych lub ziemniaków, które również nie są optymalne dla kota.

Na co zwracać uwagę wybierając suchą karmę dla kota

Wybór odpowiedniej suchej karmy wymaga dokładnej analizy jej składu i parametrów żywieniowych. Pierwszym krokiem jest sprawdzenie listy składników, która zawsze jest uporządkowana według malejącej zawartości wagowej. Na pierwszym miejscu powinno znajdować się białko pochodzenia zwierzęcego – najlepiej mięso mięśniowe określonego gatunku (np. kurczak, indyk, łosoś, wołowina) lub nazwane podroby (np. serce, wątroba). Unikać należy karm, które na pierwszych pozycjach wymieniają zboża, mączki roślinne, „produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego” o nieokreślonym źródle lub ogólne terminy typu „mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego”.

Zawartość białka w dobrej suchej karmie powinna wynosić minimum 30-35% w suchej masie, przy czym im więcej, tym lepiej, o ile pochodzi ono ze źródeł zwierzęcych. Równie ważna jak ilość jest jakość białka, która zależy od jego strawności i profilu aminokwasowego. Karma powinna zawierać wszystkie niezbędne aminokwasy, w tym taurynę w ilości minimum 0,1-0,2%. Tauryna jest często dodawana do karm syntetycznie, ponieważ proces produkcji suchej karmy w wysokich temperaturach może częściowo degradować naturalnie występującą taurynę z mięsa.

Tłuszcze powinny stanowić 15-25% składu karmy i pochodzić z określonych źródeł zwierzęcych (np. tłuszcz drobiowy, olej z łososia). Karma powinna dostarczać odpowiednich proporcji kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, które wspierają zdrowie skóry, sierści, układu odpornościowego i mają właściwości przeciwzapalne. Szczególnie cenne są długołańcuchowe kwasy EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy), które pochodzą z ryb i olejów rybnych. Zalecana minimalna zawartość EPA i DHA w karmie dla dorosłych kotów wynosi około 0,03 g na 1000 kcal.

Zawartość węglowodanów nie jest wymagana do podawania na opakowaniu, ale można ją wyliczyć odejmując od 100% sumę białka, tłuszczu, błonnika, wilgoci i popiołu. W dobrej karmie węglowodany nie powinny przekraczać 10% składu. Karma powinna być wzbogacona o witaminy i minerały – szczególnie witaminy A, D3, E, z grupy B oraz minerały takie jak wapń, fosfor, magnez, cynk i jod. Korzystnym dodatkiem są prebiotyki (FOS, MOS) wspierające zdrową mikroflorę jelitową, glukozamina i chondroityna dla zdrowia stawów oraz naturalne przeciwutleniacze z owoców i ziół.

Składnik	Optymalna zawartość	Rola w organizmie
Białko zwierzęce	Min. 30-40%	Budowa tkanek, źródło energii, aminokwasy niezbędne
Tauryna	Min. 0,1-0,2%	Zdrowie serca, wzroku i układu nerwowego
Tłuszcze	15-25%	Źródło energii, kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6
EPA + DHA	Min. 0,03 g/1000 kcal	Funkcje przeciwzapalne, zdrowie skóry i sierści
Węglowodany	Maks. 10%	Minimalna ilość dla procesów fizjologicznych
Błonnik	2,5-5%	Prawidłowa perystaltyka jelit

Unikać należy karm zawierających sztuczne barwniki, aromaty, konserwanty (BHA, BHT, etoxyquin), cukier, sól, produkty uboczne o nieokreślonym pochodzeniu oraz nadmierną ilość zbóż. Czerwoną lampką powinny być również ogólne sformułowania w składzie typu „mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego” bez precyzyjnego określenia gatunku i rodzaju tkanki. Dobry producent nie ma nic do ukrycia i jasno określa pochodzenie wszystkich składników.

Dostosowanie diety do wieku i stanu zdrowia kota

Potrzeby żywieniowe kota zmieniają się na różnych etapach życia i mogą być modyfikowane przez stan zdrowia. Kocięta (do 12 miesiąca życia) znajdują się w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju, dlatego wymagają karmy o podwyższonej zawartości białka, tłuszczów i energii. Karma dla kociąt powinna zawierać również dodatek DHA wspierający rozwój mózgu i wzroku. Kocięta powinny być karmione 4-5 razy dziennie małymi porcjami, przy czym zarówno sucha jak i mokra karma dla kociąt są odpowiednie, o ile zapewniają wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Koty dorosłe (1-7 lat) w dobrym stanie zdrowia mogą być karmione standardową karmą bytową dostosowaną do ich poziomu aktywności. Koty aktywne, wychodzące na zewnątrz, wymagają karmy o wyższej kaloryczności, podczas gdy koty domowe, niewychodzące, powinny otrzymywać karmę o umiarkowanej zawartości tłuszczu, aby zapobiegać nadwadze. Dorosłe koty powinny być karmione 2-3 razy dziennie, przy czym dieta mieszana (mokra i sucha) jest optymalnym rozwiązaniem.

Koty po sterylizacji lub kastracji mają zmienioną gospodarkę hormonalną, co prowadzi do obniżenia tempa metabolizmu i zwiększonego apetytu. Nie zmienia to jednak fundamentalnych potrzeb żywieniowych kota – nadal wymaga on diety bogatej w białko zwierzęce. Kluczowe jest odpowiednie dawkowanie karmy i zapewnienie kotu aktywności fizycznej, aby zapobiec otyłości. Karmy dedykowane kotom po sterylizacji zazwyczaj mają nieco obniżoną kaloryczność przy zachowaniu wysokiej zawartości białka.

Koty starsze (powyżej 7-8 lat) wymagają szczególnej uwagi żywieniowej. Z wiekiem wzrasta ryzyko chorób nerek, które są jedną z głównych przyczyn zgonów u kotów. Dla kotów seniorów szczególnie ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu, dlatego karma mokra powinna stanowić podstawę ich diety. Karma dla kotów starszych powinna zawierać dodatki wspierające stawy (glukozaminę, chondroitynę), łatwo przyswajalny protein wysokiej jakości oraz prebiotyki wspierające trawienie. Niektóre starsze koty mogą mieć problemy z uzębieniem, co utrudnia żucie suchej karmy – w takich przypadkach można ją zmiękczać wodą lub całkowicie przejść na karmę mokrą.

Koty z problemami zdrowotnymi wymagają specjalistycznych diet weterynaryjnych. Najczęstsze schorzenia wymagające modyfikacji diety to:

• Przewlekła choroba nerek (PChN) – wymaga diety o obniżonej zawartości fosforu (0,3-0,5%) i umiarkowanej zawartości wysokojakościowego białka, wzbogaconej o kwasy omega-3 i antyutleniacze
• Cukrzyca – wymaga diety wysokobiałkowej, niskowęglowodanowej, pomagającej stabilizować poziom glukozy we krwi
• Choroby układu moczowego i kamica – w zależności od typu kamieni, może wymagać diety zakwaszającej lub alkalizującej mocz, z kontrolowaną zawartością magnezu, wapnia i fosforu
• Alergie pokarmowe – wymagają eliminacji alergenu i stosowania diet monoproteinowych lub z hydrolizowanym białkiem
• Zapalenia jelit i inne choroby przewodu pokarmowego – wymagają łatwo strawnej diety o wysokiej przyswajalności składników

Przejście na nową karmę – jak robić to prawidłowo

Zmiana karmy, niezależnie od tego czy dotyczy przejścia z jednej marki na drugą, z suchej na mokrą czy wprowadzania diety mieszanej, powinna odbywać się stopniowo. Nagła zmiana diety może prowadzić do zaburzeń trawienia, takich jak wymioty, biegunka czy brak apetytu. Koty są znanymi konserwatystami jeśli chodzi o jedzenie i mogą nieufnie podchodzić do nowych smaków i tekstur.

Zalecany proces przejścia na nową karmę trwa 7-10 dni i polega na stopniowym mieszaniu starej karmy z nową w zmieniających się proporcjach. W pierwszych 2-3 dniach nowa karma powinna stanowić około 25% porcji, a stara 75%. Następnie przez kolejne 2-3 dni proporcje należy zmienić na 50:50. W dni 6-8 nowa karma stanowi 75%, a stara 25%. Ostatecznie, po 8-10 dniach, kot powinien być w pełni przeszkolony na nową karmę. W przypadku kotów szczególnie wrażliwych lub opornych na zmiany, proces może trwać dłużej.

Podczas przejścia na nową karmę należy uważnie obserwować kota pod kątem jakichkolwiek niepokojących objawów. Niewielkie, przejściowe zmiany w konsystencji stolca są normalne, ale uporczywa biegunka, wymioty, całkowita odmowa jedzenia lub pogorszenie stanu sierści wymagają konsultacji z lekarzem weterynarii. W przypadku kotów z przewlekłymi chorobami, zmiana diety powinna zawsze odbywać się pod nadzorem weterynarza.

Jeśli kot kategorycznie odmawia jedzenia nowej karmy, można zastosować kilka taktyk zachęcających. Podgrzanie karmy mokrej do temperatury pokojowej wzmacnia jej aromat i sprawia, że staje się bardziej atrakcyjna. Dodanie niewielkiej ilości bulionu mięsnego, soku z tuńczyka lub płatków bonito może zwiększyć smakowitość karmy. Nie należy jednak pozostawiać jedzenia na długo – jeśli kot nie zjadł posiłku w ciągu 20-30 minut, należy go usunąć i spróbować ponownie za kilka godzin. Ważne jest, aby nie zmuszać kota do jedzenia i zachować cierpliwość – proces przyzwyczajania do nowej karmy może zająć kilka tygodni.

Bibliografia

1. Verbrugghe A, Hesta M. Cats and Carbohydrates: The Carnivore Fantasy? Vet Sci. 2017;4(4):55. DOI: 10.3390/vetsci4040055 PMID: 29140289
2. Sparkes AH, Caney S, Chalhoub S, Elliott J, Finch N, Gajanayake I, Langston C, Lefebvre HP, White J, Quimby J. ISFM Consensus Guidelines on the Diagnosis and Management of Feline Chronic Kidney Disease. J Feline Med Surg. 2016;18(3):219-239. DOI: 10.1177/1098612X16631234 PMID: 26936494