Farmakoterapia świnek morskich – kompleksowy przewodnik po bezpiecznym leczeniu delikatnych gryzoni
Świnki morskie to delikatne zwierzęta wymagające specjalistycznej opieki weterynaryjnej i farmakologicznej. W przeciwieństwie do psów czy kotów, te małe gryzonie charakteryzują się unikalną fizjologią, która sprawia, że wiele leków stosowanych u innych gatunków może być dla nich toksyczna, a nawet śmiertelnie niebezpieczna. Prawidłowe leczenie farmakologiczne świnek morskich wymaga nie tylko wiedzy na temat bezpiecznych substancji czynnych, ale także precyzyjnego dawkowania dostosowanego do masy ciała zwierzęcia. Świnki morskie należą do tzw. zwierząt nieudomowionych, co oznacza, że większość preparatów weterynaryjnych stosuje się u nich „off-label”, czyli poza oficjalnym zakresem zarejestrowanych wskazań. Szczególną uwagę należy zwrócić na antybiotyki – podczas gdy niektóre są całkowicie bezpieczne, inne mogą wywołać śmiertelną enterotoksemię. Dodatkowo, jako jedne z nielicznych ssaków, świnki morskie nie syntetyzują witaminy C, co czyni jej suplementację kluczowym elementem terapii wspierającej. Właściciele świnek morskich powinni zawsze konsultować się z weterynarzem specjalizującym się w zwierzętach egzotycznych, ponieważ niewłaściwe leczenie może prowadzić do poważnych powikłań, w tym zaburzeń układu pokarmowego, niewydolności nerek czy nawet śmierci zwierzęcia.

Antybiotyki – kluczowe zasady bezpieczeństwa
Stosowanie antybiotyków u świnek morskich wymaga szczególnej ostrożności ze względu na ich wrażliwy układ pokarmowy. Świnki morskie są jelitożercami tylnymi (hindgut fermenters), co oznacza, że ich jelito grube zawiera bogaty mikrobiom bakteryjny niezbędny do prawidłowego trawienia. Niewłaściwy dobór antybiotyku może zniszczyć tę korzystną florę bakteryjną i doprowadzić do nadmiernego rozmnożenia bakterii Clostridium difficile, wywołując śmiertelną enterotoksemię.
Bezpieczne antybiotyki
Do grupy bezpiecznych antybiotyków stosowanych u świnek morskich należą przede wszystkim fluorochinolony i sulfonamidy. Enrofloksacyna (Baytril) jest jednym z najczęściej przepisywanych antybiotyków szerokospektralnych. Stosuje się ją w dawce 5-10 mg/kg masy ciała dwa razy dziennie doustnie lub domięśniowo przez 10-14 dni. Lek ten jest skuteczny przeciwko bakteriom Gram-ujemnym, takim jak E. coli, Klebsiella pneumoniae czy Pseudomonas. Należy jednak unikać stosowania enrofloksacyny u młodych, rozwijających się świnek, gdyż może zaburzać rozwój kości i chrząstek przy długotrwałym użyciu.
Trimetoprim z sulfametoksazolem (Bactrim, Septrin) jest uważany przez wielu weterynarzy za lek pierwszego wyboru, szczególnie w infekcjach układu moczowego, oddechowego i przewodu pokarmowego. Dawkowanie wynosi 30 mg/kg dwa razy dziennie doustnie. Preparat ten jest skuteczny przeciwko wielu patogenom, w tym Streptococcus, Staphylococcus, E. coli oraz Pasteurella.
Chloramfenikol to kolejny bezpieczny antybiotyk, szczególnie skuteczny w leczeniu infekcji wywoływanych przez Streptococcus pneumoniae, który często powoduje zapalenie płuc i ucha środkowego u świnek. Stosuje się go w dawce 50 mg/kg doustnie dwa razy dziennie. Mimo że jest skuteczny, należy zachować ostrożność ze względu na potencjalne działania niepożądane u ludzi mających kontakt z lekiem.
Ciprofloksacyna stanowi alternatywę dla enrofloksacyny, stosowaną głównie w leczeniu zakażeń Bordetella bronchiseptica, agresywnego patogenu wywołującego zapalenie płuc u świnek morskich. Zalecana dawka to 10-20 mg/kg dwa razy dziennie doustnie.
Niebezpieczne antybiotyki
Niektóre antybiotyki są absolutnie przeciwwskazane u świnek morskich ze względu na wysokie ryzyko wywołania śmiertelnej enterotoksemii. Do tej grupy należą wszystkie penicyliny (w tym amoksycylina, ampicylina), cefalosporyny (cefazolin, cefaleksyna), klindamycyna, erytromycyna, linkozamidy i tetracykliny podawane doustnie. Te leki niszczą korzystną florę jelitową, umożliwiając namnażanie się bakterii Clostridium, które produkują śmiertelne toksyny.
Szczególnie niebezpieczna jest amoksycylina – nawet pojedyncza dawka może spowodować ciężką biegunkę i śmierć w ciągu kilku dni. Streptomycyna i dihydrostreptomycyna są toksyczne dla świnek morskich, podobnie jak preparaty zawierające prokainę, która może powodować bezpośrednie zatrucie.
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
Właściwe zarządzanie bólem jest kluczowym elementem leczenia świnek morskich, ponieważ jako zwierzęta stanowiące ofiarę w przyrodzie, świnki często maskują objawy bólu. Niewłaściwe lub niewystarczające uśmierzanie bólu może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym braku apetytu, spowalnienia perystaltyki jelit i powikłań pooperacyjnych.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)
Meloksykam (Metacam) to jedyny zarejestrowany NLPZ do stosowania u świnek morskich w wielu krajach europejskich. Dostępny jest w postaci zawiesiny doustnej o stężeniu 0,5 mg/ml, dedykowanej specjalnie dla kotów i świniek morskich. Badania farmakologiczne wykazały, że meloksykam podawany w dawce 0,5-1,5 mg/kg dwa razy dziennie zapewnia skuteczne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. W przypadkach silniejszego bólu, dawkę można zwiększyć do 1,5 mg/kg dwa razy dziennie. Meloksykam charakteryzuje się umiarkowanym wchłanianiem po podaniu doustnym (biodostępność 54%) i okresem półtrwania wynoszącym około 3,5-3,7 godziny.
Karprofen to kolejny NLPZ stosowany u świnek morskich w dawce 4 mg/kg podskórnie. Używa się go głównie w okresie okołooperacyjnym do kontroli bólu pooperacyjnego.
Flunixin meglumine (Banamine) stosuje się w dawkach 0,3-2,5 mg/kg domięśniowo lub podskórnie. Ze względu na możliwość podrażnienia w miejscu wstrzyknięcia, należy wybierać odpowiednią drogę podania.
Kwas acetylosalicylowy (aspiryna) może być stosowany u świnek morskich, jednak ze względu na dostępność nowocześniejszych i bezpieczniejszych NLPZ, jest rzadziej używany w praktyce weterynaryjnej.
Wszystkie NLPZ należy stosować ostrożnie u pacjentów z chorobami nerek, wątroby czy przewodu pokarmowego. Nie wolno łączyć NLPZ z kortykosteroidami ze względu na ryzyko owrzodzenia przewodu pokarmowego.
Opioidy
Buprenorfina to najczęściej stosowany opioid u świnek morskich, zapewniający skuteczną analgezję w przypadkach umiarkowanego do silnego bólu. Stosuje się ją w dawce 0,05 mg/kg podskórnie lub domięśniowo co 6-12 godzin. Lek ten jest szczególnie przydatny w okresie pooperacyjnym.
Hydromorphone wykazuje skuteczność analgetyczną u świnek morskich z ograniczonymi działaniami niepożądanymi. Morfina, metadon i fentanyl również mogą być stosowane, choć wymagają starannego monitorowania pacjenta.
Leki przeciwpasożytnicze
Pasożyty zewnętrzne, szczególnie świerzbowce, są częstym problemem u świnek morskich i mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, jeśli nie są odpowiednio leczone.
Iwermektyna
Iwermektyna jest lekiem z wyboru w leczeniu świerzbu u świnek morskich. Ten awermektynowy lek przeciwpasożytniczy jest skuteczny przeciwko Trixacarus caviae, najgroźniejszemu świerzbowcowi u świnek, a także przeciwko innym pasożytom zewnętrznym. Iwermektyna jest dostępna w różnych postaciach – do stosowania doustnego, w zastrzykach podskórnych lub miejscowo na skórę.
Typowy protokół leczenia obejmuje podanie trzech dawek w odstępach 7-14 dni, aby wyeliminować zarówno dorosłe pasożyty, jak i te wykluwające się z jaj. Dawkowanie powinno być ustalone przez weterynarza specjalizującego się w zwierzętach egzotycznych. Przy prawidłowym dawkowaniu iwermektyna jest uważana za całkowicie bezpieczną dla świnek morskich.
Selamektyna
Selamektyna (Stronghold, Revolution) to kolejny skuteczny preparat przeciwpasożytniczy stosowany u świnek morskich. Działa nie tylko przeciwko świerzbowcom, ale także przeciwko wszom. Stosuje się go miejscowo na skórę w dawkach dostosowanych do wagi zwierzęcia.
Imidaklopryd
Advantage, preparat zawierający imidaklopryd, jest stosowany głównie w leczeniu wszy u świnek morskich. Dawkowanie należy dostosować do masy ciała zwierzęcia.
Ważne jest, aby nigdy nie stosować u świnek morskich preparatów zawierających permetrynę czy fipronil (Frontline), które są bezpieczne dla psów i kotów, ale mogą być toksyczne dla małych gryzoni.
Witamina C i jej kluczowa rola
Świnki morskie, podobnie jak ludzie, nie posiadają enzymu L-gulonolactone oksydazy, niezbędnego do syntezy witaminy C (kwasu askorbowego) z glukozy. To sprawia, że muszą otrzymywać tę witaminę z diety, a jej niedobór prowadzi do szkorbut – poważnego schorzenia zagrażającego życiu.
Zapotrzebowanie i suplementacja
Zdrowe dorosłe świnki morskie potrzebują 10-30 mg witaminy C na kilogram masy ciała dziennie. Młode, rosnące świnki oraz samice ciężarne wymagają większych dawek – około 30-50 mg/kg dziennie. W przypadku choroby, stresu lub niedoboru, zapotrzebowanie może wzrosnąć do 100 mg/kg dziennie.
Witaminę C można podawać w różnych formach. Tabletki dla ludzi zawierające tylko kwas askorbowy (bez dodatków multwitaminowych) mogą być rozdrabniane i podawane bezpośrenkrywkami do doustnego podania. Dostępne są również płynne preparaty witaminy C oraz specjalistyczne tabletki dla świnek morskich (np. Oxbow Daily C).
Leczenie szkorbut
W przypadku rozpoznanego niedoboru witaminy C, leczenie wymaga natychmiastowej suplementacji w dawce 30-50 mg/kg dziennie przez co najmniej 7-10 dni, do czasu ustąpienia objawów. W ciężkich przypadkach weterynarz może zastosować witaminę C w zastrzykach.
Objawy szkorbut obejmują osłabienie, brak apetytu, utykanie, sztywność stawów, krwawienia z dziąseł, opóźnione gojenie ran, słabą kondycję sierści oraz zwiększoną podatność na infekcje. Nieleczony szkorbut prowadzi do śmierci w ciągu 2-3 tygodni.
Nie należy dodawać witaminy C do wody pitnej, gdyż szybko się rozkłada pod wpływem światła, tlenu i ciepła. Po 24 godzinach może stracić nawet połowę swojej aktywności.
Leki wspomagające układ pokarmowy
Ze względu na wrażliwy układ pokarmowy świnek morskich, często konieczne jest stosowanie leków wspomagających perystaltykę jelit oraz probiotyków.
Leki prokinetyczne
Metoklopramid (Reglan) to lek poprawiający motorykę przewodu pokarmowego, stosowany w przypadku zaburzeń perystaltyki czy wzdęć. Dawkowanie wynosi 0,5 mg/kg doustnie co 6-8 godzin. Lek ten jest szczególnie ważny w przypadkach zaparć lub gdy układ pokarmowy przestał prawidłowo funkcjonować. Należy zachować ostrożność u starszych świnek ze względu na możliwe działania niepożądane, w tym drgawki.
Cisapryd to alternatywny lek prokinetyczny, stosowany w dawce 0,5 mg/kg doustnie co 8-12 godzin.
Leki przeciwbiegunkowe
W przypadku biegunki można stosować preparaty zawierające kaolin i pektynę (bez salicylanu bizmutu, który jest toksyczny dla świnek). Przykładami są Pet-Pectillin czy NaturVet Anti-Diarrhea. Ważne jest, aby weterynarz ocenił przyczynę biegunki i zdecydował, czy konieczny jest antybiotyk lub lek przeciwpasożytniczy.
Probiotyki
Probiotyki są niezwykle ważne u świnek morskich, szczególnie podczas i po terapii antybiotykowej. Pomagają przywrócić prawidłową florę bakteryjną jelita grubego. Dostępne są specjalistyczne probiotyki dla gryzoni roślinożernych, takie jak Bio-Lapis, Flora Balance, RodiCare czy Provita. Można również stosować preparaty dla ludzi, takie jak Trilac czy Lakcid, ale preparaty dedykowane dla zwierząt są zazwyczaj bardziej skuteczne.
Leki przeciwwzdęciowe
Symetikon (Espumisan, Bobotic) to lek zmniejszający napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazowych w jelitach, stosowany w przypadku wzdęć. Jest bezpieczny, gdyż nie wchłania się z przewodu pokarmowego. Można go podawać w dawkach odpowiednich dla niemowląt.
Leki stosowane w chorobach układu moczowego
Kamica moczowa i infekcje dróg moczowych są częstymi problemami u świnek morskich, wymagającymi kompleksowego leczenia farmakologicznego.
Antybiotyki w infekcjach układu moczowego
Trimetoprim z sulfametoksazolem (Bactrim, Septrin) jest lekiem pierwszego wyboru w infekcjach układu moczowego u świnek morskich. Jest skuteczny przeciwko E. coli i innym bakteriom powodującym zapalenie pęcherza moczowego czy nerek.
Enrofloksacyna i ciprofloksacyna stanowią alternatywę w przypadku oporności bakterii lub gdy Bactrim nie przynosi poprawy.
Profilaktyka kamicy moczowej
Cytrynian potasu to lek stosowany w prewencji nawrotów kamicy moczowej. Wiąże wapń w przewodzie pokarmowym i zmniejsza wydalanie wapnia z moczem. Stosuje się go doustnie w dawkach ustalonych przez weterynarza. Istnieje ryzyko hiperkalemii (nadmiaru potasu we krwi), dlatego pacjenci wymagają monitorowania.
Diuretyki tiazydowe mogą być stosowane w celu zmniejszenia stężenia wapnia w moczu, jednak należy unikać diuretyków pętlowych (takich jak furosemid), które zwiększają wydalanie wapnia.
Leki wspomagające leczenie
Glukozamina (w formie wegańskiej, np. Cosequin) może być stosowana jako suplement wspomagający regenerację błony śluzowej pęcherza moczowego. Posypuje się nią pokarm.
Cystaid to preparat stosowany u kotów, który tworzy ochronną warstwę na błonie śluzowej pęcherza. Został z powodzeniem zastosowany u świnek morskich z przewlekłym zapaleniem pęcherza moczowego.
Leki stosowane w chorobach tarczycy
Nadczynność tarczycy, często związana z guzami tarczycy, jest stosunkowo częstym problemem u starszych świnek morskich.
Metimazol to lek z wyboru stosowany w nadczynności tarczycy u świnek morskich. Podaje się go doustnie w dawce 0,5-2,0 mg/kg raz lub dwa razy dziennie. Lek ten hamuje syntezę hormonów tarczycy.
Karbimazol stanowi alternatywę, stosowaną w dawce 1-2 mg/kg raz dziennie doustnie.
Rokowanie jest dobre, gdy choroba zostaje wykryta wcześnie i pacjent dobrze odpowiada na leczenie. Nieleczona nadczynność tarczycy może prowadzić do powikłań sercowych, wątrobowych i nerkowych.
Znieczulenie i sedacja
Znieczulenie świnek morskich jest wyzwaniem ze względu na ich małe rozmiary, unikatową anatomię jamy ustnej i wrażliwość na stres.
Znieczulenie wziewne
Izofluran jest preferowanym środkiem znieczulającym u świnek morskich ze względu na szybką indukcję i wybudzenie oraz minimalny metabolizm wątrobowy. Najczęściej stosuje się komorę indukcyjną, a następnie kontynuuje znieczulenie przez maskę tlenową.
Leki przedoperacyjne
Atropina lub glikopirolan mogą być stosowane w celu zmniejszenia wydzielania śliny i śluzu, choć ich rutynowe stosowanie jest kontrowersyjne.
Blokady miejscowe
Lidokaina i bupiwakaina mogą być stosowane do blokad miejscowych, wspomagając znieczulenie ogólne i zmniejszając zapotrzebowanie na środki ogólnoustrojowe.
Inne ważne leki
Leki immunostymulujące
Biostymina i Imunoglukan to preparaty wspomagające odporność, stosowane u osłabionych świnek morskich lub podczas rekonwalescencji.
Karmy ratunkowe
Critical Care (RodiCare), Emeraid czy inne specjalistyczne karmy ratunkowe są niezbędne, gdy świnka odmawia jedzenia. Nie są to leki w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale stanowią kluczowy element terapii wspierającej. Podaje się je za pomocą strzykawki bez igły bezpośrednio do pyska.
Leki moczopędne
Furosemid może być stosowany w przypadku płynu w płucach czy niewydolności serca, jednak wymaga szczególnej ostrożności ze względu na ryzyko odwodnienia. Należy zapewnić, że świnek ma stały dostęp do wody.
Zasady bezpiecznego podawania leków
| Droga podania |
Zalecenia |
Uwagi |
| Doustna |
Najczęściej stosowana; używać strzykawki bez igły |
Wkładać strzykawkę za przednie zęby, kierując ku tylnym zębom |
| Podskórna |
Bezpieczna dla większości leków i płynów |
Używać nowych igieł za każdym razem |
| Domięśniowa |
Dla niektórych antybiotyków i leków przeciwbólowych |
Wybierać mięśnie ud |
| Miejscowa |
Dla preparatów przeciwpasożytniczych |
Nakładać na skórę karku |
Obliczanie dawek
Dawki leków dla świnek morskich są zazwyczaj podawane w mg/kg masy ciała. Kluczowe jest dokładne zważenie zwierzęcia przed każdym obliczeniem dawki. Przykładowo, dla świnki ważącej 800 g (0,8 kg) i leku przepisanego w dawce 10 mg/kg:
- Dawka = 10 mg/kg × 0,8 kg = 8 mg substancji czynnej
Następnie należy przeliczyć, ile mililitrów roztworu zawiera wymaganą ilość substancji czynnej, biorąc pod uwagę stężenie preparatu.
Ważne zasady
Należy zawsze:
- Konsultować się z weterynarzem specjalizującym się w zwierzętach egzotycznych
- Dokładnie ważyć świnkę przed obliczeniem dawki
- Przestrzegać zalecanej częstotliwości podawania
- Ukończyć pełny cykl antybiotykoterapii, nawet jeśli objawy ustąpiły
- Podawać probiotyki podczas i po terapii antybiotykowej
- Monitorować apetyt i produkcję bobków podczas leczenia
- Zapewnić dostęp do witaminy C, szczególnie podczas choroby
Nigdy nie należy:
- Samodzielnie stosować leków bez konsultacji z weterynarzem
- Podawać leków przeznaczonych dla ludzi bez zgody weterynarza
- Stosować antybiotyków „na wszelki wypadek”
- Przerywać leczenia przed jego zakończeniem
- Używać przeterminowanych leków
- Dawać leków zawierających penicylinę lub inne przeciwwskazane substancje
Czy mogę podać swojej śwince morskiej antybiotyk, który mam w domu dla siebie?
Absolutnie nie. Wiele antybiotyków stosowanych u ludzi jest śmiertelnie toksycznych dla świnek morskich. Zawsze należy skonsultować się z weterynarzem przed podaniem jakiegokolwiek leku. Szczególnie niebezpieczne są penicyliny, amoksycylina i cefalosporyny.
Jak długo moja świnka musi przyjmować antybiotyki?
Typowy cykl antybiotykoterapii trwa 10-14 dni, ale może być dłuższy w przypadku ciężkich infekcji. Nigdy nie należy przerywać leczenia wcześniej, nawet jeśli objawy ustąpiły, gdyż może to prowadzić do nawrotu choroby i rozwoju oporności bakteryjnej.
Czy witamina C w wodzie jest dobrym rozwiązaniem?
Nie. Witamina C w wodzie szybko się rozkłada pod wpływem światła, ciepła i tlenu. Po 24 godzinach może stracić nawet połowę swojej aktywności. Lepiej podawać witaminę C w formie tabletek, płynnych preparatów bezpośrednio do pyska lub poprzez świeże warzywa bogate w witaminę C.
Moja świnka przestała jeść podczas przyjmowania antybiotyków – co robić?
To częsty problem wymagający natychmiastowej interwencji. Antybiotyki mogą wpływać na apetyt i florę jelitową. Należy natychmiast skontaktować się z weterynarzem. Może być konieczne dokarmia nie świnki karmą ratunkową (Critical Care), podanie probiotyków i leków prokinetycznych. Świnka nie może być bez pokarmu dłużej niż 12-24 godziny.
Czy meloksykam można podawać długoterminowo?
Meloksykam może być stosowany przez dłuższy czas u świnek morskich, ale wymaga monitorowania funkcji nerek i wątroby. Zawsze należy stosować najniższą skuteczną dawkę i regularnie konsultować się z weterynarzem.
Jak często trzeba podawać leki przeciwpasożytnicze?
Iwermektyna zwykle podaje się w trzech dawkach w odstępach 7-14 dni. Ten schemat jest konieczny, aby wyeliminować zarówno dorosłe pasożyty, jak i te wykluwające się z jaj. Wszystkie świnki w domu muszą być leczone jednocześnie, nawet jeśli nie wykazują objawów.
Czy po operacji usunięcia kamienia z pęcherza kamienie mogą wrócić?
Tak, nawroty są częste. Kamienie mogą ponownie utworzyć się nawet w ciągu 2-3 tygodni po operacji. Dlatego konieczne jest wprowadzenie diety o niskiej zawartości wapnia, zapewnienie obfitego spożycia wody i regularne kontrole weterynaryjne z prześwietleniami rentgenowskimi.
Jak rozpoznać, że moja świnka ma ból?
Świnki morskie są zwierzętami ofiar i często maskują ból. Objawy mogą być subtelne: zmniejszona aktywność, zgarbiona postawa, niechęć do poruszania się, zgrzytan zębów, zmniejszony apetyt, brak zainteresowania otoczeniem, ciche postękiwanie, oraz zmiana w produkcji bobków. Każdy z tych objawów wymaga konsultacji weterynaryjnej.
Czy można łączyć różne leki?
Niektóre leki można bezpiecznie łączyć (np. antybiotyk + probiotyk + lek przeciwbólowy), ale niektóre kombinacje są niebezpieczne (np. NLPZ + kortykosteroidy). Zawsze należy poinformować weterynarza o wszystkich lekach i suplementach, które świnka obecnie przyjmuje.
Ile kosztuje leczenie farmakologiczne świnek morskich?
Koszty są bardzo zróżnicowane i zależą od schorzenia, rodzaju leków i czasu leczenia. Proste leczenie antybiotykiem może kosztować 50-150 zł, podczas gdy złożona terapia wielolekowa czy leczenie kamicy moczowej może sięgać kilku tysięcy złotych. Warto rozważyć ubezpieczenie zwierzęcia.
Bibliografia
- Van Oostrom M, Schoemaker NJ, Uilenreef JJ, Voorst A, Kik MJL, Flecknell PA, Hellebrekers LJ. Pharmacokinetics and absolute oral bioavailability of meloxicam in guinea pigs (Cavia porcellus). Vet Anaesth Analg. 2019;46(4):548-555. DOI: 10.1016/j.vaa.2018.11.011 PMID: 31153785
- Hawkins MG, Bishop CR. Disease problems of guinea pigs. In: Quesenberry KE, Carpenter JW, editors. Ferrets, Rabbits, and Rodents: Clinical Medicine and Surgery. 3rd ed. St. Louis: Elsevier Saunders; 2012. p. 295-310. DOI: 10.1016/B978-1-4160-6621-7.00023-3
- Nishikimi M, Kawai T, Yagi K. Guinea pigs possess a highly mutated gene for L-gulono-gamma-lactone oxidase, the key enzyme for L-ascorbic acid biosynthesis missing in this species. J Biol Chem. 1992;267(30):21967-21972. PMID: 1400507
- Paul-Murphy JR, Muir WW. Hystricomorph rodent analgesia. Vet Clin North Am Exot Anim Pract. 2023;26(1):241-261. DOI: 10.1016/j.cvex.2022.07.008 PMID: 36402480