Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Fuchsoral zawiesina doustna dla lisów rudych to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: lis. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Zawiesina doustna. Powszechnie stosowana nazwa: Szczepionka przeciw wściekliźnie lisów, żywa, doustna Informacje na temat opakowania: 1 blist. (1 x 800 dawek), 5909997015552, Rp 1 op. 1,5 ml, … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Fungiderm 0,005 g/ml roztwór dla koni, lisów, psów, kotów, świnek morskich, myszy, szczurów i królików to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: szczur mysz pies królik świnka morska lis kot koń. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Roztwór na skórę. Powszechnie stosowana nazwa: Clotrimazolum Informacje na temat … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Lysvulpen to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: lis. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Zawiesina doustna. Powszechnie stosowana nazwa: Szczepionka przeciw wściekliźnie lisów, żywa, doustna Informacje na temat opakowania: 350 blistrów 1 dawka, 5909997002446, Rp 20 blistrów 1 dawka, 5909997002422, Rp 40 blistrów 1 dawka, 5909997002439, … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Mustelvac D to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: norka lis. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Liofilizat i rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny do wstrzykiwań. Powszechnie stosowana nazwa: Szczepionka przeciw nosówce norek i lisów, żywa Informacje na temat opakowania: 5 fiol. 40 dawek, 5909990844555, Rp 1 fiol. … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Nobivac Rabies to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: bydło owca koza koń kot fretka lis pies. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Zawiesina do wstrzykiwań. Powszechnie stosowana nazwa: Szczepionka przeciw wściekliźnie do użytku weterynaryjnego,inaktywowana Informacje na temat opakowania: 10 fiol. 1 dawka, 5909991238087, Rp 10 butelek … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? RABADROP to produkt stosowany do czynnego uodparniania dzikich lisów i jenotów azjatyckich, zapobieganie infekcjom spowodowanym przez wirus wścieklizny. Czas trwania odporności: przynajmniej 12 miesięcy. Jaki jest skład , jakie substancje zawiera? Każda 1,8 ml dawka RABADROP zawiera: Substancja czynna: Atenuowany wirus wścieklizny, szczep SAD Clone min. 1,8×106.0 … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Rabigen SAG2 to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: lis jenot. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Zawiesina doustna. Powszechnie stosowana nazwa: Żywy atenuowany wirus wścieklizny, szczep SAG2 nie mniej niż 8 log 10 CCID50*/dawkę Informacje na temat opakowania: 1 sasz. 200 dawek, 5909990955381, Rp 1 sasz. … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Rabitec to produkt stosowany u następujących gatunków zwierząt: lis jenot. Lek ten występuje pod postacią farmaceutyczną Zawiesina do wstrzykiwań. Powszechnie stosowana nazwa: Szczepionka przeciw wirusowi wścieklizny, żywa Informacje na temat opakowania: 40 pudełek 20 przynęt, Rp, EU/2/17/219/003 1 pudełko 800 przynęt, 3411113072315, Rp, EU/2/17/219/001 4 pudełka 200 … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Lek Vecort przeznaczony jest do stosowania w: · przebiegu schorzeń reumatycznych, · przebiegu schorzeń dermatologicznych na tle alergicznym i zapalnym, · stanach zapalnych mięśni, stawów i ścięgien, · nieżytach układu oddechowego i zapaleniach gruczołu mlekowego. Jaki jest skład , jakie substancje zawiera? Vecort zawiera substancję czynną: Flumetazon … Czytaj dalej
Jakie są wskazania? Na co stosowany jest ? Vitaminum C Biowet Puławy to produkt stosowany przy niedoborze witaminy C w organizmie, wspomagająco w trakcie antybiotykoterapii, w zaburzeniach trawienia, w okresie ciąży oraz narażeniu na stres, osłabieniu i wycieńczeniu. Wspomagająco w zakażeniach układu moczowego. Jaki jest skład , jakie substancje zawiera? Vitaminum C Biowet Puławy zawiera … Czytaj dalej
Hodowla lisów futerkowych w Polsce jest specjalistyczną dziedziną, wymagającą nie tylko wiedzy zootechnicznej, ale przede wszystkim znajomości weterynaryjnych aspektów opieki nad tymi zwierzętami. Właściwe stosowanie leków u lisów hodowlanych stanowi fundament skutecznej profilaktyki i terapii chorób zakaźnych, pasożytniczych oraz niezakaźnych, które mogą znacząco wpływać na wyniki ekonomiczne fermy. Lisy, jako mięsożerne zwierzęta futerkowe, wymagają specyficznego podejścia farmakologicznego, uwzględniającego ich metabolizm, wrażliwość na określone substancje czynne oraz specyfikę chorób występujących w warunkach hodowlanych. W niniejszym artykule przedstawimy kompleksowy przegląd preparatów weterynaryjnych stosowanych u lisów, ze szczególnym uwzględnieniem immunoprofilaktyki, antybiotykoterapii oraz zwalczania pasożytów wewnętrznych i zewnętrznych.
Szczepienia profilaktyczne stanowią najważniejszy element programu zdrowotnego w hodowli lisów. Wśród najgroźniejszych chorób zakaźnych, przed którymi chroni właściwie prowadzona immunoprofilaktyka, pierwszorzędne znaczenie ma wścieklizna.
Wścieklizna pozostaje jednym z największych zagrożeń nie tylko dla zwierząt hodowlanych, ale także dla ludzi pracujących na fermie. Lisy wolno żyjące stanowią naturalny rezerwuar wirusa wścieklizny w Polsce, co dodatkowo zwiększa ryzyko zakażenia zwierząt hodowlanych. W hodowli lisów stosuje się szczepionki inaktywowane (zabite), które zawierają martwy wirus niezdolny do wywoływania choroby, ale pobudzający organizm do wytworzenia przeciwciał ochronnych.
Program szczepień przeciwko wściekliźnie powinien rozpoczynać się u młodych lisów po ukończeniu trzeciego miesiąca życia. Pierwsza dawka szczepionki podawana jest zazwyczaj w wieku około 12-16 tygodni, kiedy przeciwciała matczyne ulegają znacznemu zmniejszeniu. Szczepienia przypominające wykonuje się co roku, najlepiej w okresie przedjesiennym, aby zapewnić zwierzętom ochronę przez cały sezon zimowy, kiedy kontakt z dzikimi osobnikami może być bardziej prawdopodobny.
Oprócz wścieklizny, lisy hodowlane narażone są na szereg innych chorób wirusowych i bakteryjnych wymagających immunoprofilaktyki. Parwowiroza lisów, wywołana przez parvovirus, jest szczególnie niebezpieczną chorobą atakującą młode zwierzęta. Wirus ten charakteryzuje się niezwykłą odpornością na warunki środowiskowe i może przetrwać w otoczeniu nawet przez kilka miesięcy. Objawy kliniczne obejmują ciężką biegunkę często z domieszką krwi, wymioty, utratę apetytu, odwodnienie oraz apatię. Nieleczona parwowiroza prowadzi do śmierci zwierzęcia w ciągu kilku dni, przy czym śmiertelność wśród młodych lisów może osiągać nawet 80-90% przy braku odpowiedniej interwencji weterynaryjnej.
Szczepionki przeciwko parwowirozie podaje się szczeniętom lisów w schemacie wielokrotnym. Pierwsze szczepienie wykonuje się zwykle w wieku 6-8 tygodni, następnie powtarza się je co 3-4 tygodnie, aż do ukończenia przez zwierzę 16 tygodnia życia. U dorosłych lisów wykonuje się szczepienia przypominające raz w roku. Szczególnie ważne jest, aby samice hodowlane otrzymywały dawkę przypominającą przed okresem godowym, co zapewnia przekazanie wysokiego miana przeciwciał potomstwu z mlekiem matki.
Choroba Aujeszky’ego (pseudowścieklizna) stanowi kolejne poważne zagrożenie dla lisów hodowlanych. Wywoływana przez herpeswirus typu 1 świń, choroba ta charakteryzuje się bardzo krótkim okresem inkubacji wynoszącym zaledwie 2-9 dni oraz niemal stuprocentową śmiertelnością. Objawy kliniczne obejmują intensywny świąd prowadzący do samookaleczenia, zaburzenia neurologiczne, ślinotok, wymioty oraz naprzemienne stany podniecenia i apatii. Niestety, skuteczne leczenie przyczynowe tej choroby nie istnieje, dlatego profilaktyka poprzez unikanie kontaktu z surową wieprzowiną oraz eliminację gryzoni z terenu fermy ma kluczowe znaczenie.
Antybiotykoterapia u lisów hodowlanych wymaga szczególnej rozwagi i powinna być stosowana wyłącznie pod nadzorem lekarza weterynarii. Nieprawidłowe stosowanie antybiotyków prowadzi do rozwoju oporności bakteryjnej, co stanowi rosnący problem w medycynie weterynaryjnej.
Penicyliny należą do najstarszych i najczęściej stosowanych antybiotyków w weterynarii. U lisów hodowlanych wykorzystuje się zarówno penicyliny naturalne, jak i półsyntetyczne. Benzylopenicylina (penicylina G) oraz penicylina prokainowa znajdują zastosowanie w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie Gram-dodatnie, szczególnie paciorkowce i gronkowce. Te bakterie odpowiadają za liczne infekcje skórne, zakażenia ran oraz stany zapalne dróg oddechowych u lisów.
Amoksycylina, często stosowana w połączeniu z kwasem klawulanowym, wykazuje szersze spektrum działania i skutecznie zwalcza również bakterie wytwarzające enzymy beta-laktamazy. Preparat ten znajduje zastosowanie w leczeniu zakażeń układu oddechowego, zakażeń skóry i tkanek miękkich oraz zakażeń układu moczowego. Dawkowanie amoksycyliny u lisów wynosi zazwyczaj 10-20 mg/kg masy ciała dwa razy dziennie, przez okres 5-10 dni w zależności od ciężkości zakażenia.
Kombinacja amoksycyliny z kwasem klawulanowym jest szczególnie skuteczna w przypadkach, gdy podejrzewa się obecność bakterii opornych na standardowe penicyliny. Kwas klawulanowy działa jako inhibitor beta-laktamaz – enzymów wytwarzanych przez niektóre bakterie, które rozkładają pierścień beta-laktamowy antybiotyku. Preparat podaje się drogą doustną lub parenteralną, w zależności od lokalizacji i nasilenia zakażenia.
Tetracykliny to grupa antybiotyków o szerokim spektrum działania, które hamują syntezę białek bakteryjnych poprzez wiązanie się z podjednostką rybosomalną 30S. W hodowli lisów stosuje się głównie oksytetracyklinę oraz doksycyklinę. Tetracykliny wykazują aktywność wobec wielu bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, a także innych drobnoustrojów, takich jak chlamydie i mykoplazmy.
Oksytetracyklina znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu zakażeń układu oddechowego, zakażeń skóry oraz niektórych chorób bakteryjnych przewodu pokarmowego. Dawkowanie u lisów wynosi zazwyczaj 20-30 mg/kg masy ciała raz dziennie lub co drugi dzień, w zależności od preparatu i drogi podania. Preparaty długodziałające mogą być stosowane w dłuższych odstępach czasu, co ułatwia terapię w warunkach fermowych.
Doksycyklina charakteryzuje się lepszą biodostępnością i dłuższym okresem półtrwania w porównaniu do innych tetracyklin. Jest szczególnie skuteczna w leczeniu zakażeń układu oddechowego oraz zakażeń wywołanych przez drobnoustroje wewnątrzkomórkowe. Dawkowanie doksycykliny u lisów wynosi 5-10 mg/kg masy ciała raz dziennie, przez okres 7-14 dni.
Ważne jest przestrzeganie karencji po zastosowaniu tetracyklin, która zazwyczaj wynosi 7-14 dni przed ubojem. Tetracykliny mogą także wpływać na zabarwienie zębów u młodych zwierząt, dlatego należy je stosować z ostrożnością u lisów poniżej 3 miesiąca życia.
Połączenie sulfametoksazolu z trimetoprimem (kotrimoksazol) stanowi skuteczną kombinację bakteriobójczą działającą synergistycznie. Sulfonamidy hamują syntezę kwasu foliowego w komórkach bakteryjnych, a trimetoprim blokuje kolejny etap tej drogi metabolicznej, co prowadzi do śmierci bakterii.
Kotrimoksazol znajduje zastosowanie w leczeniu zakażeń układu moczowego, zakażeń przewodu pokarmowego oraz niektórych zakażeń układu oddechowego u lisów. Dawkowanie wynosi zazwyczaj 30 mg/kg masy ciała (w przeliczeniu na całość kombinacji) dwa razy dziennie, przez okres 5-10 dni. Preparat podaje się drogą doustną lub parenteralną.
Sulfonamidy potencjalizowane trimetoprimem charakteryzują się dobrą penetracją do tkanek, w tym do układu moczowego i przewodu pokarmowego. Należy jednak pamiętać o konieczności zapewnienia zwierzętom obfitego nawodnienia podczas terapii sulfonamidami, aby zapobiec krystalizacji substancji czynnej w nerkach.
Cefalosporyny należą, podobnie jak penicyliny, do grupy antybiotyków beta-laktamowych. W hodowli lisów stosuje się głównie cefalosporyny pierwszej i drugiej generacji. Cefaleksyna i cefadroksyl (cefalosporyny pierwszej generacji) wykazują dobrą aktywność wobec bakterii Gram-dodatnich i znajdują zastosowanie w leczeniu zakażeń skóry, tkanek miękkich oraz zakażeń układu moczowego.
Dawkowanie cefaleksyny u lisów wynosi 15-30 mg/kg masy ciała dwa razy dziennie, przez okres 7-14 dni. Cefalosporyny drugiej generacji, takie jak cefowecyna, charakteryzują się przedłużonym działaniem i mogą być podawane w dłuższych odstępach czasu, co jest szczególnie korzystne w warunkach fermowych.
Cefalosporyny trzeciej i czwartej generacji są lekami rezerwowymi i powinny być stosowane wyłącznie w przypadkach zakażeń wywoływanych przez bakterie wielooporne, po wykonaniu badania antybiotykowrażliwości.
Enrofloksacyna to fluorochinolon stosowany w medycynie weterynaryjnej, który działa bakteriobójczo poprzez hamowanie gyrazy DNA bakterii. Wykazuje szerokie spektrum działania obejmujące zarówno bakterie Gram-dodatnie, jak i Gram-ujemne. U lisów enrofloksacyna znajduje zastosowanie w leczeniu ciężkich zakażeń układu oddechowego, zakażeń układu moczowego oraz sepsy.
Dawkowanie enrofloksacyny u lisów wynosi 5-10 mg/kg masy ciała raz dziennie, przez okres 5-14 dni w zależności od ciężkości zakażenia. Preparat może być podawany drogą doustną lub parenteralną. Należy unikać stosowania fluorochinolonów u młodych, rosnących zwierząt ze względu na ryzyko zaburzeń rozwoju chrząstek stawowych.
Pasozyty stanowią istotny problem zdrowotny w hodowli lisów, prowadząc do obniżenia kondycji zwierząt, pogorszenia jakości futra oraz zwiększonej podatności na inne choroby. Skuteczna kontrola pasożytów wymaga regularnego stosowania preparatów przeciwpasożytniczych oraz przestrzegania właściwych zasad higieny na fermie.
Iwermektyna należy do grupy laktonów makrocyklicznych i jest jednym z najskuteczniejszych leków przeciwpasożytniczych stosowanych w weterynarii. Mechanizm jej działania polega na wiązaniu się z kanałami chlorkowymi bramkowanymi glutaminianem w układzie nerwowym i mięśniowym pasożytów, co prowadzi do paraliżu i śmierci nicieni oraz stawonogów.
U lisów hodowlanych iwermektyna znajduje zastosowanie w zwalczaniu nicienii żołądkowo-jelitowych, nicieni płucnych oraz pasożytów zewnętrznych, takich jak świerzbowce. Dawkowanie iwermektyny u lisów wynosi zazwyczaj 0,2-0,3 mg/kg masy ciała, podawane podskórnie lub doustnie. Leczenie można powtórzyć po 10-14 dniach w przypadku intensywnych inwazji.
Iwermektyna charakteryzuje się bardzo dobrą skutecznością i bezpieczeństwem stosowania u lisów. Należy jednak pamiętać o przestrzeganiu odpowiedniej karencji przed ubojem, która wynosi zazwyczaj 28-35 dni. Ważne jest również unikanie przedawkowania, ponieważ nadmierne stężenie iwermektyny może prowadzić do działań neurotoksycznych.
Moksydektyna to kolejny przedstawiciel laktonów makrocyklicznych o podobnym spektrum działania do iwermektyny. Charakteryzuje się dłuższym okresem działania i może zapewniać ochronę przed reinwazją przez okres do 4-6 tygodni. Dawkowanie moksydektyny u lisów wynosi 0,2 mg/kg masy ciała, podawane podskórnie.
Selamektyna to lek przeciwpasożytniczy stosowany miejscowo, który skutecznie zwalcza zarówno pasożyty wewnętrzne, jak i zewnętrzne. U lisów znajduje zastosowanie głównie w kontroli świerzbu notoedresowego oraz innych ektopasożytów. Preparat stosuje się miejscowo na skórę grzbietu w dawce 6-12 mg/kg masy ciała, co 30 dni.
Prazikwantel to lek skuteczny przeciwko tasiemcom. Działa poprzez zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej pasożyta dla jonów wapnia, co prowadzi do skurczów mięśni i paraliżu tasiemca. Dawkowanie prazikwantelu u lisów wynosi 5-10 mg/kg masy ciała, podawane doustnie. Leczenie można powtórzyć po 14 dniach.
Fenbendazol należy do grupy benzimidazoli i wykazuje szerokie spektrum działania przeciwko większości nicienii żołądkowo-jelitowych. Mechanizm jego działania polega na hamowaniu polimeryzacji tubuliny w komórkach pasożyta, co prowadzi do zaburzeń jego metabolizmu i śmierci. Dawkowanie fenbendazolu u lisów wynosi 50 mg/kg masy ciała raz dziennie przez 3-5 kolejnych dni.
Świerzb notoedresowy wywoływany przez świerzbowca Sarcoptes scabiei jest częstym problemem w hodowli lisów. Objawy obejmują intensywny świąd, zmiany skórne, wyłysienia oraz pogorszenie jakości futra. W leczeniu świerzbu stosuje się przede wszystkim iwermektynę lub selamektynę, jak opisano powyżej.
Amitraza to akarycyd stosowany miejscowo w postaci kąpieli lub sprayów. Znajduje zastosowanie w zwalczaniu roztoczy, kleszczy oraz innych ektopasożytów. Preparat stosuje się w stężeniu 0,025-0,05%, powtarzając zabieg co 7-14 dni przez okres 4-6 tygodni.
Fipronil to insektycyd i akarycyd o szerokim spektrum działania, stosowany miejscowo w postaci preparatów spot-on. Skutecznie zwalcza pchły, kleszcze oraz roztocza. Dawkowanie u lisów wynosi zazwyczaj 6-10 mg/kg masy ciała, stosowane miejscowo co 30 dni.
Stany zapalne u lisów hodowlanych mogą być skutkiem urazów, zakażeń bakteryjnych lub chorób autoimmunologicznych. Właściwe stosowanie leków przeciwzapalnych jest kluczowe dla szybkiego powrotu zwierzęcia do zdrowia i minimalizacji strat ekonomicznych.
Meloksykam to selektywny inhibitor cyklooksygenazy-2 (COX-2), który wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe przy mniejszym ryzyku działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego w porównaniu do nieselektywnych NLPZ. U lisów meloksykam znajduje zastosowanie w leczeniu stanów bólowych i zapalnych układu mięśniowo-szkieletowego, stanów pooperacyjnych oraz gorączki.
Dawkowanie meloksykamu u lisów wynosi 0,1-0,2 mg/kg masy ciała raz dziennie, podawane doustnie lub parenteralnie. Terapię można kontynuować przez okres do 5-7 dni. Należy unikać jednoczesnego stosowania meloksykamu z innymi NLPZ lub kortykosteroidami ze względu na zwiększone ryzyko działań niepożądanych.
Ketoprofen to nieselektywny inhibitor COX o silnym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Dawkowanie u lisów wynosi 1-2 mg/kg masy ciała raz dziennie przez okres do 3-5 dni. Preparat może być podawany drogą doustną lub parenteralną.
Deksametazon to syntetyczny glikokortykosteroid o silnym działaniu przeciwzapalnym i immunosupresyjnym. U lisów znajduje zastosowanie w leczeniu ciężkich stanów zapalnych, wstrząsu, reakcji alergicznych oraz stanów autoimmunologicznych. Dawkowanie deksametazonu zależy od wskazania i wynosi zazwyczaj 0,1-0,5 mg/kg masy ciała, podawane domięśniowo lub dożylnie.
Długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów może prowadzić do działań niepożądanych, takich jak osłabienie odporności, zaburzenia metaboliczne, zmiany skórne oraz zaburzenia hormonalne. Dlatego glikokortykosteroidy powinny być stosowane krótkotrwale i pod ścisłym nadzorem weterynaryjnym.
Prednizolon to kolejny często stosowany glikokortykosteroid o nieco słabszym działaniu niż deksametazon, ale o lepszym profilu bezpieczeństwa przy długotrwałym stosowaniu. Dawkowanie u lisów wynosi 0,5-1 mg/kg masy ciała raz lub dwa razy dziennie.
Lydium-KLP to preparat immunomodulujący, który znalazł zastosowanie w weterynarii, w tym w hodowli lisów i norek. Preparat zawiera dimer lizozymu i wykazuje właściwości immunostymulujące, zwiększając aktywność fagocytarną leukocytów oraz stymulując produkcję przeciwciał. U lisów hodowlanych Lydium-KLP może być stosowany w okresach zwiększonego ryzyka infekcji, takich jak okres odchowu młodych zwierząt lub w stanach osłabienia odporności.
W przypadku ciężkich zakażeń, odwodnienia lub zaburzeń metabolicznych u lisów konieczne jest zastosowanie terapii wspomagającej obejmującej płyny infuzyjne, elektrolity oraz preparaty witaminowe.
Płyny wieloelektrolitowe (takie jak Ringer, Ringer z mleczanem lub płyn Hartmanna) stosuje się w leczeniu odwodnienia, wstrząsu oraz zaburzeń elektrolitowych. Dawkowanie zależy od stopnia odwodnienia i wynosi zazwyczaj 30-60 ml/kg masy ciała na dobę, podawane drogą dożylną lub podskórną.
Glukoza 5% lub 10% stosowana jest w przypadkach hipoglikemii, wyczerpania energetycznego oraz jako źródło energii u zwierząt odmawiających przyjmowania pokarmu. Roztwór glukozy może być podawany dożylnie w połączeniu z płynami wieloelektrolitowymi.
Witaminy z grupy B (tiamina, ryboflavina, pirydoksyna, cyanokobalamina) odgrywają kluczową rolę w metabolizmie energetycznym i funkcjonowaniu układu nerwowego. Preparaty witaminowe z grupy B mogą być stosowane w okresach zwiększonego zapotrzebowania, podczas rekonwalescencji lub w stanach osłabienia.
Witamina C wykazuje działanie antyoksydacyjne i immunostymulujące. Może być stosowana w okresach stresu, podczas infekcji lub w stanach osłabienia odporności. Dawkowanie witaminy C u lisów wynosi zazwyczaj 10-20 mg/kg masy ciała raz dziennie.
Zakażenia układu oddechowego u lisów mogą być wywoływane przez bakterie (Pasteurella, Bordetella, Streptococcus), wirusy lub grzyby. Objawy obejmują katar, kaszel, duszność, gorączkę oraz osłabienie. Leczenie polega na zastosowaniu antybiotyków o szerokim spektrum działania (amoksycylina z kwasem klawulanowym, enrofloksacyna, doksycyklina), leków przeciwzapalnych (meloksykam) oraz terapii wspomagającej.
W przypadku ciężkich zapaleni płuc konieczne może być zastosowanie tlenoterapii oraz nebulizacji z zastosowaniem leków rozszerzających oskrzela i mukolitycznych. Profilaktyka zakażeń układu oddechowego obejmuje zapewnienie odpowiedniej wentylacji pomieszczeń, unikanie przeciągów, właściwe żywienie oraz regularną dezynfekcję.
Zakażenia bakteryjne przewodu pokarmowego (salmonelloza, kampylobakterioza, kolibakterioza) prowadzą do biegunki, wymiotów, odwodnienia oraz utraty masy ciała. Leczenie obejmuje antybiotykoterapię (kotrimoksazol, enrofloksacyna), nawadnianie drogą dożylną lub podskórną, probiotyki oraz dietę łatwo strawną.
Szczególnie ważne jest szybkie rozpoczęcie leczenia u młodych lisów, u których odwodnienie może prowadzić do śmierci w ciągu kilku godzin. W przypadku podejrzenia zatrucia pokarmowego lub zakażenia salmonellą konieczne jest wykonanie badania mikrobiologicznego kału oraz testu antybiotykowrażliwości.
Zakażenia układu moczowego u lisów mogą być wywoływane przez bakterie z rodzaju E. coli, Proteus, Klebsiella lub Staphylococcus. Objawy obejmują częste i bolesne oddawanie moczu, obecność krwi w moczu oraz ból okolicy lędźwiowej. Leczenie polega na zastosowaniu antybiotyków o dobrze penetracji do układu moczowego (amoksycylina z kwasem klawulanowym, enrofloksacyna, kotrimoksazol) przez okres 10-14 dni.
Ważne jest zapewnienie zwierzętom stałego dostępu do świeżej wody oraz kontrola pH moczu. W przypadkach przewlekłych lub nawracających zakażeń konieczne jest wykonanie badania mikrobiologicznego moczu z antybiogramem.
Zapalenie gruczołu mlekowego u samic lisów w okresie laktacji jest poważnym problemem wymagającym szybkiej interwencji. Objawy obejmują obrzęk, zaczerwienienie i bolesność wymion, gorączkę oraz odmowę karmienia młodych. Leczenie polega na zastosowaniu antybiotyków (amoksycylina z kwasem klawulanowym, cefaleksyna), leków przeciwzapalnych (meloksykam) oraz okładów chłodzących.
W ciężkich przypadkach konieczne może być odstawienie młodych i karmienie ich substytutem mleka. Profilaktyka zapalenia gruczołu mlekowego obejmuje zapewnienie właściwej higieny gniazd, unikanie urazów wymion oraz właściwe żywienie samic w okresie ciąży i laktacji.
Właściwe stosowanie leków weterynaryjnych u lisów hodowlanych wymaga przestrzegania zasad bezpieczeństwa oraz okresów karencji przed ubojem. Karencja to minimalny okres, jaki musi upłynąć od ostatniego podania leku do momentu uboju zwierzęcia lub spożycia produktów pochodzenia zwierzęcego. Przestrzeganie karencji zapewnia, że pozostałości leków w tkankach i narządach zwierząt nie przekroczą dopuszczalnych norm i będą bezpieczne dla konsumentów.
Podstawowe karencje dla najczęściej stosowanych leków u lisów przedstawiono w poniższej tabeli:
| Substancja czynna | Karencja przed ubojem |
|---|---|
| Amoksycylina | 7-10 dni |
| Oksytetracyklina | 14-21 dni |
| Doksycyklina | 7-14 dni |
| Enrofloksacyna | 10-14 dni |
| Kotrimoksazol | 7-10 dni |
| Iwermektyna | 28-35 dni |
| Moksydektyna | 28-35 dni |
| Fenbendazol | 7-14 dni |
Oprócz przestrzegania okresów karencji, ważne jest prowadzenie dokładnej dokumentacji stosowanych leków, zawierającej informacje o nazwie preparatu, dawce, dacie podania oraz numerze partii. Dokumentacja ta jest niezbędna w przypadku kontroli weterynaryjnych oraz stanowi dowód właściwego gospodarowania lekami na fermie.
Skuteczna profilaktyka chorób u lisów hodowlanych opiera się na kompleksowym programie zdrowotnym obejmującym:
Program zdrowotny powinien być opracowany indywidualnie dla każdej fermy we współpracy z lekarzem weterynarii, uwzględniając lokalną sytuację epidemiologiczną oraz specyficzne warunki hodowlane.
Właściwe przechowywanie leków weterynaryjnych jest kluczowe dla zachowania ich skuteczności i bezpieczeństwa stosowania. Leki powinny być przechowywane w oryginalnych opakowaniach, w suchym i chłodnym miejscu, z dala od bezpośredniego działania światła słonecznego. Temperatura przechowywania powinna być zgodna z zaleceniami producenta (zazwyczaj 2-25°C).
Preparaty wymagające przechowywania w lodówce (niektóre szczepionki, insulin, surowice) należy trzymać w temperaturze 2-8°C, chroniąc przed zamrożeniem. Po rozmrożeniu lub przekroczeniu zalecanej temperatury przechowywania takie preparaty tracą skuteczność i nie powinny być stosowane.
Leki przeterminowane lub o zmienionej konsystencji, kolorze lub zapachu nie powinny być stosowane i należy je zutylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Utylizacja leków weterynaryjnych powinna odbywać się za pośrednictwem firm specjalizujących się w unieszkodliwianiu odpadów medycznych.
Wiele leków weterynaryjnych ma szerokie spektrum zastosowania i może być stosowanych u różnych gatunków zwierząt, w tym u lisów. Jednak zawsze należy skonsultować się z lekarzem weterynarii przed zastosowaniem preparatu nieprzeznaczonego bezpośrednio dla lisów. Dawkowanie oraz droga podania mogą różnić się w zależności od gatunku, a niektóre substancje mogą być toksyczne dla lisów mimo bezpieczeństwa u innych mięsożerców.
Szczepienia przeciwko wściekliźnie u lisów hodowlanych powinny być wykonywane co roku. Pierwsze szczepienie przeprowadza się u młodych zwierząt w wieku 12-16 tygodni, następnie co roku wykonuje się szczepienia przypominające. Najlepszym terminem na szczepienia przypominające jest okres przedjesienny (sierpień-wrzesień), aby zapewnić zwierzętom ochronę przed sezonem zimowym.
Przedawkowanie iwermektyny może prowadzić do objawów neurotoksycznych, takich jak nadmierne ślinienie, drżenia mięśniowe, zaburzenia koordynacji ruchowej, letarg, niedowład, a w ciężkich przypadkach śpiączka i śmierć. W przypadku podejrzenia przedawkowania należy natychmiast skontaktować się z lekarzem weterynarii. Leczenie jest objawowe i obejmuje płynoterapię, kontrolę funkcji życiowych oraz podawanie leków przeciwdrgawkowych w razie potrzeby.
Grupowe podawanie antybiotyków w paszy (tzw. leczenie stadne) jest możliwe w przypadku niektórych preparatów i wskazań, jednak wymaga zgody i nadzoru lekarza weterynarii. Przed zastosowaniem antybiotyków stadnie należy rozważyć celowość takiego postępowania, ryzyko rozwoju oporności bakteryjnej oraz konieczność przestrzegania okresów karencji przed ubojem. W większości przypadków lepszym rozwiązaniem jest izolacja i indywidualne leczenie chorych osobników.
Świerzb notoedresowy u lisów objawia się intensywnym świądem, zaczerwienieniem skóry, powstawaniem strupów, wyłysieniami oraz pogorszeniem jakości futra. Zwierzęta mogą wykazywać niepokój, drapać się intensywnie i obgryzać skórę. Rozpoznanie potwierdza się poprzez badanie mikroskopowe zeskrobin skórnych, w których można zaobserwować świerzbowce. Leczenie polega na dwu- lub trzykrotnym podaniu iwermektyny w odstępach 10-14 dni oraz ewentualnie stosowaniu kąpieli z amitrazy.
Do najczęstszych błędów należą: niewłaściwe dawkowanie (najczęściej zbyt niskie dawki prowadzące do nieskuteczności leczenia i rozwoju oporności), przedwczesne przerywanie kuracji antybiotykowej, stosowanie leków bez konsultacji z lekarzem weterynarii, nieprzestrzeganie okresów karencji, stosowanie leków przeterminowanych lub nieprawidłowo przechowywanych oraz jednoczesne stosowanie kilku leków bez uwzględnienia możliwych interakcji.
Tak, lisy hodowlane mogą zarażać się chorobami od dzikich osobników, szczególnie wścieklizną, świerzbem oraz pasożytami wewnętrznymi. Dlatego bardzo ważne jest zabezpieczenie fermy przed dostępem dzikich zwierząt, kontrola gryzoni oraz regularne szczepienia i odrobaczanie zwierząt hodowlanych. Personel fermy powinien również przestrzegać zasad bioasekuracji, w tym zmiany obuwia i odzieży roboczej, aby nie przenosić patogenów z zewnątrz.
Szczepionki wielodawkowe po otwarciu należy zużyć zgodnie z zaleceniami producenta, zazwyczaj w ciągu 24 godzin. Niektóre szczepionki mogą być przechowywane dłużej (do 7-10 dni), jeśli są właściwie zabezpieczone i przechowywane w lodówce. Szczepionki jednodawkowe należy zużyć natychmiast po otwarciu. Ważne jest przestrzeganie zasad aseptyki podczas pobierania szczepionki, aby uniknąć skażenia preparatu.
Tak, stres może znacząco obniżać skuteczność szczepień poprzez osłabienie odpowiedzi immunologicznej organizmu. Dlatego nie należy szczepić zwierząt w okresach zwiększonego stresu, takich jak transport, zmiana środowiska, odstawienie od matki czy niekorzystne warunki pogodowe. Przed szczepieniem zwierzęta powinny być zdrowe, w dobrej kondycji i wolne od pasożytów wewnętrznych.
U lisów hodowlanych zaleca się suplementację witaminami A, D, E oraz witaminami z grupy B, szczególnie w okresach zwiększonego zapotrzebowania (ciąża, laktacja, okres wzrostu młodych). Dostępne są kompleksowe preparaty witaminowo-mineralne dedykowane dla zwierząt futerkowych, które można dodawać do paszy lub podawać w postaci iniekcji. Dawkowanie powinno być dostosowane do wieku, stanu fizjologicznego oraz składu stosowanej diety.